Yazar: Robert Kigongo
Çeviri: M Hulusi Cengiz
Afrika'da demokrasi, diktatörlerin kontrolü altına girmekte ve bu da ülkelerin demokratik değerlerden otoriterliğe ve sonunda totaliterliğe geçiş yapmasına neden olmaktadır. Bu duruma, sivil huzursuzluklar ve anayasaya aykırı hükümet değişiklikleri eşlik etmektedir.
Otoriter yönetim altındaki Afrika ülkelerinde yüksek işsizlik oranları, insan hakları ihlalleri, büyük eşitsizlikler, endüstriyel boyutta yolsuzluk, cezasızlık, değer kaybeden para birimleri, anayasal düzen ve hukukun üstünlüğünün zayıflığı gibi sorunlar yaşanmaktadır. Bununla birlikte, insanlar genellikle köylü kurbanlar veya özür dileyenler ve diktatörleri destekleyen yandaşlar gibi, otoriter liderlere sempati göstermektedirler.
Uganda'da köylü nüfusu, diktatörün gerilla generali olduğuna inandırılmıştır ve 2021'deki Demokrasi Zirvesi'nde dünyanın silahsızlanması konusunda anlaşmaya rağmen, Bobi Wine olarak bilinen muhalif siyasetçi Kyagulanyi Robert Sentamu gibi sivillerin değil, askerlerin Uganda'yı yönetebileceğine "ikna edilmiştir".
Güçlü liderlik sendromu, popülizm, sivil toplumun zayıflığı, düşük sivil katılım, siyasi elitizm, korku, yoksulluk, cehalet ve demokrasinin kötüye kullanımı gibi faktörlerle beslenmektedir.
Diktatör sendromu ve popülizm, demokrasi, sürdürülebilir kalkınma, barış, herkes için adalet ve sağlıklı kurumlar gibi değerler üzerindeki tehditleri ve uzun vadeli olumsuz etkilerini göz ardı etmenin ciddi sonuçları vardır.
Bağımsızlık sonrası dönemde Afrika genelinde gerilla liderlerinin askeri darbeler düzenlemesi, 1970'lerin sonları, 1980'ler ve 1990'lar boyunca yükselişe geçmeleriyle, başlangıçta kurtarıcı olarak görünen diktatörlerin devlet başkanlığına yükselmesini kolaylaştırmıştır.
Uganda, Ekvator Ginesi'ndeki Teodoro Obiang Nguema, Kamerun'daki Paul Biya, Eritre'deki Isaias Afwerki ve Kongo Cumhuriyeti'ndeki Denis Sassou Nguesso gibi güçlü liderler tarafından yaklaşık 40 yıldır yönetilen ülkeler arasında bir örnektir, Yoweri Museveni liderliğindeki Uganda gibi.
Afrika'nın geçmişte yaşadığı deneyimlerden, Zaire, Somali, Libya ve Arap Baharı gibi olaylardan, güçlü demokratik kurumlar oluşturma yerine güçlü liderlerin yükselmesinin bir hatası olduğunu öğrenmeliyiz.
Diktatörlüğün en belirgin özelliklerinden biri, silah gücünü vurgulamak ve orduyu ve devlet kurumlarını kişiselleştirmektir. Bu liderler, rakiplerini baskı altına alarak güçlerini gösterirler.
Uganda'da muhalefet liderleri genellikle seçim dönemlerinde tutuklanmaktadır. Örneğin, Ulusal Birlik Platformu'ndan Sentamu (Bobi Wine) 18 Kasım 2020'de, Kizza Besigye ise 2011 yılında Güney Afrika'daki sürgünden döndükten sonra tutuklanmıştır.
Güçlü liderlik sendromu, insanları korkutarak işkence yapma, tutuklama veya kaçırma gibi yöntemlerle baskı altına alır. Sonuç olarak, köylü nüfus korku yoluyla susturulur, umutsuzluk ve sessizlik yayılır, siyasi uzlaşma imkânsız hale gelir ve diktatörün zorla desteklenmesi duygusu oluşur.
Diktatör zihniyeti, seçimlerden sonra güç ve doğal kaynakları kontrol etmek amacıyla siyasi tüccarların ve elitlerin yeniden bir araya geldiği bir ortamda gelişir. Bu durum ekonomik olarak da zarara yol açar çünkü diktatör, devlet kaynaklarının yanlış kullanımı yoluyla ataerkil bir sistem oluşturur ve bu da ülkenin ekonomisine zarar verir.
Güçlü adam sendromu, anayasal ve askeri darbelerle birlikte vatandaşların özgürlük ve haklarına karşı acımasız yasalarla ilişkilendirilir ve demokrasiyi yok eder.
Sivil alanların, basın özgürlüğünün, bağımsız medyanın ve seçim dönemlerinde muhalefet hakkının kısıtlanması gibi baskılar, demokrasinin temel ilkelerini sınırlamaktadır.
Demokrasiyi korumak ve güçlendirmek için demokratik süreçlerle ilgili eğitim programları yürütmek için sivil toplum ve medyanın finanse edilmesi çağrısında bulunuyorum.
Birleşmiş Milletler ve Afrika Birliği gibi kurumların, otoriterlik ve totaliterliğin kötülüğünü önlemek için üst düzey siyasi diyaloglar yoluyla baskı yapması gerekmektedir.
İyi yönetişim anlayışı olarak demokrasi, tüm Afrika Birliği üye devletleri için bir ölçüt olmalıdır.
Kaynak: www.mg.co.za
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede ifade edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.