Rusya 24 Şubat’ta Ukrayna ile fiziki muharebeye başlamadan önce, Türk hükümeti çatışmayı önlemek için arabulucu olarak hizmet edeceğini açıkça belirtti. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın 3 Şubat’ta Ukrayna'ya yaptığı ziyaretle Türkiye’nin arabuluculuk rolü vurgulandı. Bu stratejik ziyareti yapmadan önce Erdoğan, Ukrayna’nın toprak bütünlüğü ve egemenliğinin destekleneceğini açıklamış, aynı zamanda Rusya-Ukrayna gerilimi konusunda tüm tarafları itidalli olmaya çağırmıştı. Türkiye'nin Ukrayna Savaşı’ndaki arabuluculuk rolünü, Rusya işgale başlamadan önce Ukrayna Savunma Bakanı'nın yaptığı açıklamada da görebiliyoruz: “Rusya'nın kabul etmesi durumunda Doğu Ukrayna barış görüşmelerinin Türkiye'de yapılmasına hazırız.”
TÜRKİYE’NİN FEDAKÂRLIĞI TAKDİRE ŞAYANDIR
Savaşın birinci ayı dolmasına rağmen Türkiye, savaşan iki ülkeyi uzlaştırma çabasından vazgeçmedi. Türkiye’nin 11-13 Mart’ta barışı ve istikrarı sağlama amaçlı düzenlediği 2. Antalya Diplomasi Forumu’nda Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov ve Ukrayna Dışişleri Bakanı Dmitro Kuleba ile yüz yüze görüşmeler yapıldı. Ukrayna başbakanı Denys Shmyhal da foruma çevrim içi olarak katıldı. Geçen hafta Türkiye’nin Dışişleri Bakanı Mevlüt Çavuşoğlu, Rusya ve Ukrayna’yı ziyaret ederek her iki ülkeden mevkidaşlarıyla bir araya geldi. Bu ziyaretin neticesinde “ateşkes umudumuz” biraz daha artmıştır. Peki, Türkiye gibi böyle fedakârca bir rol üstlenen başka bir ülke var mı? Bu takdire layık değil midir?
Türkiye’nin Ukrayna Savaşı’nda üstlendiği arabuluculuk rolünü değerlendirmeyi bir gereklilik olarak gördük. Bu rolün farklı ülkeler tarafından örnek alınması gerekir.
TÜRKİYE ÜÇÜNCÜ YOLU SEÇTİ
Kuşkusuz savaş belirsizliktir, esrarengizdir, maliyetlidir, tüketir; savaş bir felakettir. NATO ve ABD'nin Ukrayna hava sahasını uçuşa yasak bölge ilan etmekten çekinmesinin nedeni tüm bunlardan kaçınmak olabilir. Aksi takdirde ABD, Rusya’ya karşı doğrudan savaş ilân etmiş olacak. Eğer uluslararası aktörler doğrudan savaşa girmeyi düşünmüyorsa savaşı sona erdirmek için en iyi yöntem ne olabilir? Bu soruya üç olası cevabımız vardır. Birincisi, dolaylı olarak Ukrayna hükümetinin kendisini savunmasını desteklemek; ikincisi, Rusya'ya sert yaptırımlar uygulamak ve üçüncüsü, hem genel olarak savaşı reddedip hem de Türkiye'nin tercih ettiği gibi savaşan tarafları yuvarlak bir masa etrafına oturtmak.
SURİYE, İRAN, VENEZUELA, KÜBA: İLK CEVAPLARIN ÖRNEĞİ ÇOK
İlk cevabın savaşı sona erdirmek için doğru yöntem olabileceğini düşünüyorsanız size bir soru sormalıyız: Suriye'de benzer bir yöntem uygulanmamış mıydı? Suriye'de on yıldan fazla bir süredir savaşın devam ettiğini görmedik mi? Eğer ikinci cevabın savaşı durdurmasını öngörüyorsanız, hatırlamanız gereken başka örnekler var: ABD; İran ve Venezuela'ya farklı nedenlerle geniş tabanlı yaptırımlar uygulamadı mı? Küba'ya altmış yıldan fazla bir süredir ambargo uygulanmadı mı? Bunlar amaçlanan sonuçları ortaya çıkardı mı? Savaşın sınırlandırılması için her türlü önlem alınması gerekse de uygulanan yaptırımalar yalnızca savaşa neden olabilecek eylemleri ortadan kaldırmaz, yaptırımlar daha az ayrıcalıklı olan sivilleri de olumsuz etkileyecektir.
SİYASİ UZLAŞMA İÇİN MÜCADELE EDEN TEK ÜLKE TÜRKİYE
Bunlar ve benzer sebeplerden dolayı savaşın sona erdirilmesinin en iyi ve en mantıklı yolu Türkiye’nin seçtiği uzlaşma yöntemidir. 2. Antalya Diplomasi Forumu, savaşın diplomatik ve siyasi yollardan sona erdirilmesi konusunda daha fazla diyalog yolunu açmıştır. Bakan Çavuşoğlu’nun Rusya ve Ukraynalı mevkidaşlarıyla ikili görüşmesi ve de Türkiye-Rusya-Ukrayna üçlü dışişleri bakanlarının ortak toplantısı forumun önemini gözler önüne sermiştir. Belarus barış müzakeresine ev sahipliği yapmış olsa da savaşın başlangıcından bu yana, açık bir taraftır. Bu yüzden siyasi uzlaşmayı başarılı bir şekilde yürütebilen tek ülke Türkiye’dir.
Bakan Çavuşoğlu’nun Rusya ve Ukrayna ziyaretleri, Rusya-Ukrayna savaşında Türkiye'nin gösterdiği muhteşem arabuluculuk rolünün önemli adımlarıdır. Çavuşoğlu barışın tesisi için yaptığı bu önemli ziyaretlerde arabuluculuğu “yeniden kurgulanan diplomasinin vazgeçilmez bir unsuru” şeklinde ifade etmiştir. Tüm bunların, bir adım olsa da krizin barışa yaklaştığına dair umut verdiğini söyleyebiliriz.
ERDOĞAN PUTİN VE ZELENSKİ’Yİ TÜRKİYE’YE ÇAĞIRDI: DÖNÜM NOKTASI OLACAK
Türkiye'nin Rusya ve Ukrayna'yı uzlaştırmaya yönelik diplomatik çabası, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan'ın son zamanlarda yaptığı telefon diplomasisinde de görülüyor. Ukrayna'nın toprak bütünlüğü, bağımsızlığı ve egemenliğini destekleyen Erdoğan hem Ukrayna cumhurbaşkanı Zelenski hem de Rusya cumhurbaşkanı Putin ile telefon görüşmeleri yaptı. Erdoğan, iki liderle yaptığı görüşmelerde Zelenski ve Putin'i arabuluculuk toplantısı için Ankara'ya veya İstanbul'a yeniden davet etti. İki lider bu teklifi kabul ederse ve Türkiye’de bir araya gelirlerse kriz açısından bir dönüm noktasına ulaşılacak. Bu da Türkiye'nin uluslararası politikadaki diplomatik gücünü bir kez daha haklı çıkaracaktır.