Yazar: Mohammed Amin
Çeviri: M. Hulusi Cengiz
Etiyopya başbakanının Port Sudan'ı ziyareti, RSF'nin sınırdaki ilerlemelerinin ardından savaşla artan ilişkiyi ortaya koyuyor.
Abiy Ahmed, geçen hafta Port Sudan'a indiğinde, Sudan ordu şefi Abdül Fettah el-Burhan, Etiyopya başbakanını savaş başkentinden bizzat geçirme noktasına geldi. Bu alışılmadık bir adımdı. Ancak Abiy, Sudan'daki savaşın Nisan 2023'te patlak vermesinden bu yana Burhan'ı ziyaret eden ilk yabancı liderdi ve gelişi, Burhan'ın askeri ağırlıklı hükümeti ile Etiyopya arasında aylarca süren gerginliğin ardından geldi.
Arabalarında sadece bir tercümanın bulunması dikkat çekiciydi. Araçta danışmanların veya bakanların olmaması, iç savaşlarla mücadelede deneyimli olan liderler arasındaki görüşmelerin biraz gizli, hatta heyecan verici bir doğaya sahip olduğu spekülasyonlarına yol açtı.
Abiy'nin ziyareti iki önemli gelişmeden birkaç gün sonra gerçekleşti: Birincisi, Burhan'ın ordusunun savaştığı paramiliter Hızlı Destek Güçleri (RSF), güney Sennar eyaletinde Etiyopya sınırına yakın geniş alanların kontrolünü ele geçirmişti. İkincisi, Etiyopya'nın rakibi Mısır'ın, Sudan sivil toplumundan savaşan tarafların muhaliflerini ve destekçilerini bir araya getiren önemli bir konferansa ev sahipliği yapmasının ardından geldi.
Doğu Afrika'da da gerginlikler yaşanıyor. Etiyopya ve Somali, birincisinin ayrılıkçı devlet Somaliland ile ilişkileri konusunda derin anlaşmazlıklar içinde ve Kenya vergi artışları nedeniyle protestolarla sarsıldı. Etiyopya'nın kendi içinde, iç savaşının yaraları ve çözülmemiş sorunları devam ediyor.
Sudan ordusuna ve Port Sudan hükümetine yakın iki kaynak, Middle East Eye'a verdiği demeçte, Abiy ve Burhan'ın görüşmesinin, ülkelerinin askeri istihbarat servisleri ve dışişleri bakanlıkları arasındaki gizli görüşmelerin ardından geldiğini söyledi. Ziyaretin Abiy'nin talebi üzerine gerçekleştiğini belirttiler.
Sudan, Güney Sudan ve Etiyopya arasındaki sınır güvenliği durumu, özellikle RSF'nin son gelişmelerinden sonra tartışılan konulardan biriydi. Medyaya konuşma yetkileri olmadığı için isimlerinin açıklanmaması koşuluyla konuşan kaynaklardan biri, Sudan ordusunun yakın zamanda RSF tarafından ele geçirilen bölgeleri yoğun bir şekilde bombalamaya başlamasının ardından sınırdaki güvenliğin "Etiyopya için önemli hale geldiğini" söyledi.
Haziran ayından bu yana RSF, Moya Dağları, Singa, Dindir, el-Rahad, el-Dali el-Mazmoom ve Etiyopya ve Güney Sudan sınırlarına yakın diğer bölgeler dahil olmak üzere verimli Sennar eyaletinin çoğunu ele geçirdi. Sudanlı siyasi analist Khalid Mohamed Taha'ya göre, Addis Ababa, özellikle Etiyopya'nın Amhara ve Tigray bölgelerindeki durum kırılgan olmaya devam ederken, Sudan'dan gelen savaşın yayılmasını önlemeye çalışıyor.
Taha, MEE'ye verdiği demeçte, "Etiyopya, güvenliğini Sudan çatışmasından uzak tutmaya çok hevesli ve çatışma şu anda zaten sıcak olan ve istikrarsız noktalara sahip olan Sudan sınırına çok yakın" dedi.
Bu güvensiz sınır topraklarının başında, Hartum ve Addis Ababa arasında ihtilaflı olan Sudan'a ait Fashaga bölgesi geliyor. Bu ayın başlarında parlamentoya hitap eden Abiy, Etiyopya'nın isterse Fashaga'yı "birkaç saat içinde" ele geçirebileceği konusunda uyardı ve Sudan'ın savaş başladığından beri ithal ettiği elektriği ödeyemediği için Etiyopya'ya borçlu olduğunu da sözlerine ekledi.
Sınır ötesi gerilimler
Görüşmeler sırasında, Etiyopya'dan Sudan Silahlı Kuvvetlerinin Tigray isyancılarını desteklediği suçlamaları gündeme geldi ve benzer iddialar RSF üzerinden Addis Ababa'ya yöneltildi. MEE'nin kaynaklarına göre, Abiy ve Burhan, birbirlerinin düşmanlarına yönelik her türlü desteğin durdurulacağını kabul etti ve RSF ve Tigray isyancılarının sınır ötesinde faaliyet göstermesini durdurmak için birlikte çalışacaklar.
Tigray savaşçılarının Port Sudan da dahil olmak üzere SAF saflarında görüldüğü bildirildi. Bu arada Güney Sudan, Libya ve diğer ülkelerden yabancı savaşçılar da RSF ile yapılan çatışmalar sırasında Sudanlı askerler tarafından yakalandı.
MEE'nin kaynakları, Abiy-Burhan görüşmesinin Eritre için sorular doğurduğunu söyledi. Asmara, iç çatışmalarında hem Etiyopya hükümetini hem de Sudan ordusunu destekledi. Ayrıca Sudan ordusunu destekleyen doğu Sudan ve Darfur'dan silahlı gruplara da ev sahipliği yaptı. Kaynaklara göre Eritre, bölgedeki güç dengesini değiştirebileceğini düşünerek Etiyopya-Sudan yakınlaşmasına şüpheyle yaklaştı ve bu, Eritre'yi, kaldıracını artırmak için silahlı doğu Sudanlı kabile gruplarına ev sahipliği yapmaya sevk edebilir.
"Tüm bölgedeki durum çok endişe verici, sadece Sudan'da değil, Etiyopya'daki durum da kırılgan. Hem Etiyopyalı hem de Sudanlı liderlerin olası bölgesel tırmanışı ve bölgesel savaşları durdurmakta büyük çıkarları var," dedi ikinci kaynak. Kaynaklar ayrıca, yardımın Etiyopya üzerinden Sudan'a akmasına izin verme olasılığının da tartışıldığını söyledi.
Etiyopyalı siyasi analist Enver İbrahim, Abiy'nin ziyaretinin güvenliğe odaklandığını ve gezinin gerilimi azaltmayı başardığını da sözlerine ekledi. Abiy'nin Sudan üzerinde uçuşa yasak bölge uygulanması çağrısında bulunduğu ve hava gücüne güvenen Sudan ordusu için felaket olacak olan Temmuz 2023'ten bu yana ilişkiler bozuk.
İbrahim, Sudan-Etiyopya ilişkilerinin inişli çıkışlı uzun bir geçmişe sahip olduğunu, bu nedenle karşılıklı çıkarlar için gerilimi düşürme ihtiyacı doğduğunda iki tarafın hızla bir araya gelebileceğini kaydetti. "Özellikle de şu anda iki ülkedeki isyan faaliyetlerini durdurmaları ve farklı alanlarda birlikte çalışmaları gerekirken. Sudan-Etiyopya konularında uzman olan İbrahim, MEE'ye yaptığı açıklamada, özellikle Sudan'ın barış görüşmelerine geri dönmesi için aşırı uluslararası ve bölgesel baskılarla karşı karşıya olduğunu söyledi. "Bu ziyaretin zamanlaması, karşılıklı güvenlik ve siyasi zorluklarla karşı karşıya olan iki ülke için çok önemli."
Bölgesel rekabet
Ziyaret, aynı zamanda 5 ve 6 Temmuz tarihlerinde Kahire'de Mısır hükümeti tarafından desteklenen barış konferansından birkaç gün sonra gerçekleşti. Görüşmeler, Sudan ordusuna muhalif sivil siyasi liderler ile bir zamanlar orduyla savaşmış ancak şimdi RSF'ye karşı mücadelesinde orduyu destekleyen eski isyancı grupları bir araya getirdi. Hiçbir ilerleme sağlanamadı.
Adının açıklanmasını istemeyen Sudanlı bir siyasi analist, Etiyopya'nın bölgesel rekabetlerinin bir parçası olarak Mısır'ın etkisine karşı koymak için Sudan'a müdahale etmeye karar verdiğini söyledi. Analist, Nil sularının paylaşımı ve Mısır'ın su tedarikini tehdit eden Büyük Etiyopya Rönesans Barajı projesinin yanı sıra Addis Ababa'nın Somaliland'da bir liman inşa etme konusundaki tartışmalı planı ve Afrika Birliği içindeki rekabetin, rekabeti körüklediğini belirtti. Analist, "Dolayısıyla, iki ülkenin ortasında yer alan Sudan, iki tarafın ulusal güvenliği için de çok önemli" dedi.
Sudanlı analist Taha, RSF'nin Etiyopya sınırındaki bölgelere girmesinin savaşın dinamiğini değiştirdiğine ve Addis Ababa'yı taktiklerini ve önceliklerini değiştirmeye ittiğine inanıyor. "Etiyopya, daha önce bunu bir iç kriz olarak görmeye devam ettiği ve tarafsız bir duruş sergilediği için Sudan meselesine yönelik tonunu değiştirdi. Ancak şimdi savaşın olası genişlemesini ve Etiyopya'nın yanı sıra bölgeye yönelik tehdidi kontrol altına almak için Sudan'a doğrudan müdahale ediyor," dedi Taha MEE'ye.
Bu arada Taha, Mısır'ın Somaliland meselesiyle ilgilendiğini ve Mısır Cumhurbaşkanı Abdülfettah el-Sisi'nin Somalili mevkidaşıyla konuşarak "Somaliland'da büyük çıkarları olan Addis Ababa üzerinde daha fazla baskı oluşturduğunu" söyledi. "Etiyopya ayrıca Cibuti ile Somaliland'daki muhalif gruplar arasındaki yakınlaşmadan da endişe duyuyor" dedi.
Etiyopya ayrıca Eritre'nin Sudan savaşına müdahale edip etmeyeceğini de merak ediyor. "Tüm bu faktörler, Etiyopya'yı Sudan hakkında iki kez düşünmeye itti ve savaşın bölgeye yayılması ve bölgesel güçler arasındaki güç dengesinin değişmesi ve tüm bu çıkarların çakışması konusunda gerçekten endişeli hale getirdi" dedi.
Kaynak: middleeasteye.net
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede temsil edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.