Yazarlar: Justin Bassi ve David Wroe
Çeviri: M. Hulusi Cengiz
ABD'li yatırımcıların yüz milyarlarca dolar aktardığı ve pek çok yorumcunun Silikon Vadisi tarafından yönetileceğini öngördüğü bir alan olmasına rağmen, az bilinen bir Çin şirketinin, çok az para harcayarak ve daha az bilgi işlem gücüyle ABD'li devlerle başa baş bir konuma sıçramış gibi görünmesi, bazı ciddi gerçeklerin altını çiziyor.
Birincisi, Batı'nın en açık stratejik rakibi, yüzyıla kimin hâkim olacağına karar verecek teknolojilerde gerçek bir akran rakibidir. İkincisi ise Çin teknolojisine daha fazla değil, daha az bağımlı olmak için çabalarımızı artırmamız gerektiğidir.
Yapay zekâ, ekonomik üretkenlikten askeri yeteneklere kadar, diğer tüm alanlardan çok daha güçlü güçleri ortaya çıkaracaktır. Vladimir Putin'in 2017'de söylediği gibi, YZ'de kim lider olursa "dünyanın hâkimi o olacak".
Silikon Vadisi'nin etkili girişimcisi ve risk sermayedarı Marc Andreessen, DeepSeek duyurusunu bir "Sputnik anı" ve YZ'deki "en şaşırtıcı ve etkileyici atılımlardan biri" olarak nitelendirdi. Amerika Birleşik Devletleri, Sovyet uydusu Sputnik tarafından şok edilerek harekete geçti ve Soğuk Savaş'ın kazanılmasında önemli bir rol oynayacak olan teknoloji hakimiyetinin geri kazanılmasına ve sürdürülmesine yardımcı olan bir kamu-özel sektör ortaklık modeline milyarlarca yatırım yaptı.
Andreessen haklı ama bu atılım, birçok açıdan Sputnik'ten bile daha önemlidir çünkü dünya tüketicileri Çin'in teknolojisine ve ekonomisine Sovyetlerle hiç olmadığı kadar bağımlı hale geldi.
Peki Batı'nın şimdi ne yapması gerekiyor?
Her şeyden önce, en büyük stratejik rakibimizi küçümsemekten vazgeçmeliyiz. Eğer yüz milyarlarca dolarlık yatırım yeterli değilse ya çabalarımızı iki katına çıkarmalı ya da daha akıllıca çalışmalı, hükümetleri ve özel sektörü bir araya getirmeli ve AUKUS güvenlik teknolojilerinde yaptığımız gibi güvenilir uluslar arasında çalışmalıyız. Bunlardan biri de elbette yapay zekâ.
Ayrıca bu kritik teknoloji alanlarında, Çin ile ekonomilerimizin riskten arındırılmasını önemli ölçüde hızlandırmamız gerekiyor.
Liderlerimiz, Çin yapımı teknoloji ürünleri de dahil olmak üzere tüketici tercihine sahip olmamızı istediklerini söylediklerinde, gelecekteki Çin hakimiyetinin önemli risklerini görmezden geliyorlar. Pekin'in ekonomik gücünü 5G veya kritik mineraller yoluyla stratejik amaçlar için kullanmaya hazır olduğunu gördüğümüz için bu oldukça tehlikeli bir durumdur.
Bu haliyle Pekin, akıllı arabalarımızın, bataryalarımızın, halkımızın sosyal medya aracılığıyla aldığı haberlerin ve açık kaynaklı DeepSeek gibi modellerin Batılı şirketler tarafından ucuza benimsenmesi halinde, yapay zekanın diğer tüm sektörlere getireceği süper şarj gücünün büyük çoğunluğu üzerinde kontrol sahibi olacak.
DeepSeek'in atılımı aslında piyasanın gösterdiği şaşkın tepkiden daha az sürpriz olmalı.
2015 yılında Çin, Made in China 2025 planında küresel teknoloji süper gücü olarak ABD'nin yerini almayı hedeflediğini tüm dünyaya duyurmuştu.
ASPI olarak Kritik Teknoloji Takibimizdeki araştırmalarımız, neredeyse iki yıldır Çin'de yayınlanan araştırmaların ABD'yi geride bıraktığını gösteriyor.
Pekin'in 2024'ün sonunda ve 2025'in ilk haftalarında hem yeni savaş uçakları şeklinde askeri kabiliyet hem de şimdi yapay zekâda çift kullanımlı teknoloji alanındaki ilerlemelerini dünyaya göstermesi kesinlikle bir tesadüf değildir. Aynı zamanda Pekin'in, Amerikalıları ve tüm Batılıları TikTok'a bağlama takıntısını görüyoruz ki bu da kullanıcılarının dünyanın Pekin tarafından seçilmiş bir versiyonunu görmelerini sağlıyor.
Bazı gözlemciler, DeepSeek duyurusunun ABD'nin Nvidia'nın gelişmiş çipleri gibi ileri teknolojilerin Çin'e ihracatı üzerindeki kısıtlamalarının etkisizliğini gösterdiğini savunuyor.
Trump yönetimi, bu tür koruyucu önlemlerden geri adım atmak bir yana, Stargate projesi aracılığıyla halihazırda devam etmekte olan veri merkezlerine yönelik daha fazla yatırımla birlikte bunları artırmayı düşünmelidir.
Çin'e çip satışını kısıtlamak, ABD'nin araç setinde hala önemli bir araçtır ancak her derde deva değildir.
Donald Trump'ın yeni teknoloji güvenliği direktörü David Feith'in geçen yıl savunduğu gibi, ABD eski çipleri de hedef almalıdır çünkü "bunu yapmamak, ABD'nin riskten arınma ve tedarik zinciri esnekliği söylemlerinin hala politik gerçekliğin çok ötesinde olduğunu gösterir".
DeepSeek ve destekçilerinin Çin hükümetinden ne kadar doğrudan destek aldığı kesin değil ancak şirketin davranış biçiminde bazı ipuçları var. DeepSeek modeli açık kaynaklıdır ve şirketlerin entegre olması ABD'li rakiplerine göre 30 kat daha az maliyetlidir.
Kurucu Liang Wenfeng, şirketin en azından kısa vadede yapay zekâ araştırmalarından kar elde etmek istemediğini açıkça ifade etti ki bu da Çin'in tekel oluşturmak için rakiplerini alt etme oyun kitabını takip etmesini sağlayacaktı. Ayrıca firmanın, ABD kısıtlamalarından önce en gelişmiş Nvidia çiplerini stokladığı ve görünüşe göre Çin hükümeti aracılığıyla çip tahsisi aldığı bildirildi.
Bu gerçekler, Çin'in yaratmayı sevdiği dengesiz oyun alanına işaret ediyor. Gladstone AI'dan Edouard Harris'in Time dergisine söylediği gibi: “DeepSeek ve diğer büyük Çinli şirketlerin çoğunun (Çin) hükümeti tarafından parasal destekten daha fazlası ile destekleniyor olma ihtimali yüksek."
Batı, tamamen açık ekonomiler ile hükümetin daha fazla müdahil olduğu ulusal sanayi ve teknoloji stratejileri arasındaki dengeyi tartışmaya devam ederken Çin, sanayisini hükümet öncülüğündeki ulusal stratejisiyle çoktan birleştirdi ve bu sayede daha da güçlendi.
Çin, Batı'nın açık ekonomilerini, pazarlarımıza kolayca erişebildiği ve karşılık görmediği bir zafiyet olarak görmektedir.
DeepSeek, Çin'in teknolojisinin hesaba katılması gereken bir güç olduğunu ve hükümetinin Çin'i daha kendine yeterli hale getirirken dünyanın geri kalanını Çin'e daha bağımlı hale getirmek için stratejik olarak kullanacağı bir başka hatırlatmadır.
Bu çağı tanımaya başlamalı ve kararlı bir şekilde karşılık vermeliyiz.
Kaynak: The Strategist
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede temsil edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.