Moldova Avrupa’nın en fakir ülkelerinden biri fakat ülkenin otuz yılık varlığı sembolik önem taşıyor. Tarihte Rus gücünün göstergelerinden biri olan Moldova, Avrupa ve ötesi için çok büyük öneme sahip. Son dönemde en büyük tartışma konularından biri de Moldova’yı da Ukrayna ile aynı kaderin bekleyip beklemediği.
BİN 500 RUS ASKERİ HÂLÂ ORADA
Pittsburgh Üniversitesi'nde Rusya ve Doğu Avrupa Çalışmaları Direktörü Ronald Linden 22 Mayıs’ta The National Interest’te yayımlanan yazısında, Moldova’nın imparatorluklar arasında gidip gelen tarihine değindi.
Moldova bağımsız bir devlet olduktan sonra Birleşmiş Milletler’e (BM) üye olmasıyla 1992'de şiddetlenen olaylar Transdinyester Savaşı’na yol açmıştı. Savaşın ardından Moldova’nın doğusunda bağımsız bir devlet ortaya çıktı ve savaş bölgede bin 500 Rus “barışı koruma” kuvvetinin konuşlandırılmasıyla sona erdi. Rus askerleri bugün hâlâ bölgedeki varlığını sürdürüyor.
MOLDOVA “MİNİ UKRAYNA” MI?
Linden, Moldova’nın ilk bakışta “mini Ukrayna” gibi göründüğünü ve “Vladimir Putin’in yeni imparatorluğuna” dâhil olma yolunda ilerlediğini belirtiyor.
Moldova tarihte hiçbir zaman bağımsız bir ülke olarak var olmamış bir Sovyet ülkesiydi. Ukrayna gibi Moldova merkezi hükümeti de topraklarının bir kısmını etkin bir şekilde yönetemiyor. Toplam 2,6 milyon nüfusu olan Moldova’da halkın yalnızca dörtte üçü Moldovalı ve Romen.
AB’YE KATILACAK MI?
Ukrayna ve Gürcistan gibi Moldova da AB ile Ortaklık Anlaşması'nı onaylamış ve 2014’te resmen başvurmuştu.
Moldova’nın da Ukrayna benzeri hatta ekonomik olarak daha kötü koşullarda işleyen bir demokrasiyi sürdürdüğünü belirten Ronald H. Linden, Putin’i en çok korkutan şeyin Moldova’nın demokratik başarısı olduğuna dikkat çekti.
Linden, Putin’in Ukraynalılar ile ilgili yakınlık iddialarını Moldova’da tekrar edemeyeceğini belirti. Rusya’nın Moldova’ya sınırı yok. Ülkenin etnik açıdan referans ülkesi Romanya hem NATO hem de AB üyesi. Her dört Moldovalıdan birinin Romanya pasaportu var.
BATI ETKİSİ ÇOK BÜYÜK
Batı’nın ekonomik etkisi son on yılda, Ukrayna’da olduğu gibi Moldova’da da arttı. AB Moldova’nın en büyük ticaret ortağı ve yatırımcısı. Bağımsız bölge Transdinyester de dâhil olmak üzere Moldovalılar AB'ye vizesiz seyahat edebiliyorlar.
Son cumhurbaşkanlığı (2020) ve parlamento (2021) seçimlerini AB yanlısı adaylar kazandı. Kamuoyu yoklamalarına göre ülkede AB üyeliği güçlü şekilde destekleniyor.
BRÜKSEL’DEN UKRAYNA YARDIMI
Yaklaşık bir buçuk milyon mülteci de dâhil olmak üzere Ukrayna'daki savaşın ekonomik yansımalarıyla ve ablukalarla karşı karşıya kalan Moldova, Brüksel'den 200 milyon Euro'dan fazla yardım aldı.
NATO’YA KATILMA OLASILIĞI UKRAYNA’DAN DÜŞÜK
NATO konusunda ise Moldova’da durum daha farklı. Linden, Moldova’nın NATO’ya katılma olasılığını Ukrayna’nınkinden bile düşük görüyor. Moldova’nın anayasası, tarafsızlığı zorunlu kılıyor ve NATO’ya engel teşkil ediyor.
NATO MOLDOVA’YA CESARET VERMİYOR
NATO yeni üyelere açık olmasına rağmen, Gürcistan ve Ukrayna’ya verdiği cesareti Moldova’ya vermiyor. Linden’ın belirttiğine göre Moldova, askeri olarak NATO’ya hiçbir avantaj sağlamıyor. Moldova’nın ordusu küçük ve donanımı yetersiz. Ayrıca Polonya ve Romanya Ukrayna ile daha önemli kara ve deniz sınırlarına sahip.
NATO VE AB RUSYA’NIN PLANLARINI GÖRMEZDEN GELMEZ
Linden NATO ve AB’nin her şeye rağmen, Rusya’nın Moldova’ya dair planlarını engellemeyi önemseyeceğini belirtti.
Linden’a göre Moldova’nın otuz yılık varlığı sembolik bir önem taşıyor. Linden Moldova’nın geçmişi, heterojen yapısı, düşük ekonomik mirası ve bölgenin zorlukları göz önünde bulundurulduğunda, Rusya’nın saldırılarına karşı dayanıklı olmasını mucizevi bir ihtimal olarak görüyor.