Yazan: Donald Kirk
Çeviri: M. Hulusi Cengiz
Seçilmiş Başkan Donald Trump, yıllardır Çin hakkında sert konuşuyor. Çin'in ABD ile olan muazzam ticaret fazlasından nefret ediyor ve onu kim suçlayabilir ki?
Çin Devlet Başkanı Xi Jinping'in, Çin'in ABD'ye milyarlarca dolarlık ihracat yapmasını garanti altına almak için elinden geleni yaptığına, ucuz işgücü ile mal üretirken kuralları ve düzenlemeleri ihlal ettiğine veya atlattığına şüphe yok.
Tüm bu ihlaller Trump'ın Çin'den yapılan ithalata yüzde 60 gümrük vergisi uygulama tehdidini haklı çıkarıyor gibi görünüyor. Bu oran, Trump'ın dünyanın geri kalanından yapılan ithalata önerdiği yüzde 10'luk zammın oldukça üzerinde. Çinliler bu durum karşısında tepki gösterecek, ABD-Çin ilişkileri daha da gerginleşecek ve Çin'in nasıl misilleme yapacağını merak edeceğiz.
Çin, Afrika'dan Orta Doğu'ya, Güney ve Orta Asya'dan Güneydoğu Asya ve Pasifik'e kadar birçok ülkeyle ilişkilerini geliştirmeyi tercih edebilir. Çin'in büyüyen varlığı için kritik öneme sahip olan Kuşak ve Yol Girişimi, ekonomik olduğu kadar askeri sonuçları da olan agresif Çin yayılmacılığının çerçevesini oluşturuyor. Bu girişim, özellikle Pakistan'a kadar uzanan ve Gwadar limanında sona eren otoyolun inşasıyla dramatik bir boyut kazanmıştır.
Trump'ın dış politika ekibi, Biden yönetiminin izlediği gibi Çin'e meydan okuma politikaları benimseyebilir. Ancak bu, daha çok uzlaşma için bir manevra alanı olabilir; kimse bundan emin değil. Bir joker kart, Trump'ın Çin'in Amerikan pazarını sömürmesini engelleme kararlılığını gösterebilir.
Bu joker Kuzey Kore'dir.
Trump'ın hiç kimseyi karşısına almayan bir kabadayılık gösterisi sergilemesi çok iyi ama Kuzey'in petrolünün çoğunun ve gıdasının yarısının kaynağı olan Çin'le durmaksızın kavga ederken, Haziran 2018'de Singapur'daki zirvelerinde “âşık olduğunu” söylediği öngörülemez Kuzey Kore lideri Kim Jong Un'la dostluğunu nasıl yenileyecek?
Kim, gücüne kızdığı Çin'e karşı Amerikalıları oynamak isteyebilir ama Kuzey Kore'nin Çin'in tarihi rakibi Rusya ile paylaştığı son birkaç mile kadar kuzey sınırının üzerinde yükselen bir ulusun yörüngesinden çok fazla uzaklaşamaz.
Doğru, Kim Rusya ile kaya gibi sağlam bir ittifak kurdu, bu da Çin'in tüm taleplerini yerine getirmemeyi göze alabileceği anlamına geliyor. Rusya'nın aksine Xi, Kim'in Güney Kore'yi bir “düşman devlet” olarak görmesini istemeyebilir ve Kim'in Güney'i nükleer başlıklı füzelerle vurmakla tehdit etmesinden hoşnut olmayabilir.
Çin'in Güney Kore'nin açık ara en büyük ticaret ortağı olduğunu ve Seul'de Pyongyang'daki büyükelçiliğinden çok daha büyük bir büyükelçiliğe sahip olduğunu unutmayın. Xi, yardımcıları ve danışmanları Çin'in her iki Kore üzerinde de hakimiyet kurduğunu düşünüyorlar, tıpkı Japonların 1895'te Çin-Japon savaşında Çinlileri (ve 1905'te Rusları) yenip Tayvan'ı ele geçirmeden ve 15 yıl içinde tüm Kore'yi bir sömürgeye dönüştürmeden önceki yüzyıllarda Çinlilerin tüm Kore yarımadası üzerinde hakimiyet kurduğu gibi.
Trump, Çin'e haddini bildirmek, Çinlilerin Amerikan pazarlarını yutmasını ve Amerikan güçlerini Güney Pasifik'ten Güney Çin Denizi'ne ve ötesine kadar tehdit etmesini engellemek için yüksek sesle verdiği sözleri yerine getirirse, Kuzey Kore ile nasıl başa çıkmaya başlayacak?
Trump, Kim'in Şubat 2019'da Hanoi'de yapılan ikinci resmi zirveyi terk etmesiyle kopan diyaloğu yeniden başlatmak isteyebileceğine inandığını belirtti. Dört ay sonra ateşkes köyü Panmunjom'da tekrar bir araya geldiler ve Trump, Kim'in yanında Kuzey-Güney hattında törensel bir adım attı, ancak toplantıdan hiçbir şey çıkmadı. O zamandan beri Trump ve Kim aşk notları teati etmiş olabilirler ama aralarındaki iletişim durmuş gibi görünüyor.
Kuzey Kore'nin Trump'ın seçim zaferi karşısındaki sessizliği ise Kim'in bu ilişki hakkında uzun uzun düşündüğünü gösteriyor.
Elbette, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'le güçlü bir karşılıklı savunma anlaşmasına vararak Kim, Trump'la zirve yaparken kimsenin tahmin etmediği bir şekilde Kuzey'i güçlendirdi ama Washington'la diyaloğa devam etme olasılıklarını da düşünmek zorunda.
Muhtemelen ABD'nin Kuzey Kore'yi nihayet nükleer bir devlet olarak tanıma ve “tam, doğrulanabilir, geri döndürülemez nükleer silahlardan arındırma” söyleminden vazgeçme ihtimalinin burada yattığına inanıyor.
Kim'in oyunu Trump'ı Putin'e karşı oynamak olacaktır. Trump da Putin'e oynuyor, Ukrayna'daki savaşı hızla sona erdirmek için bir anlaşma arıyor ve Rusların ellerindekini tutmasına izin veriyor. Trump'ın uzun zamandır yapabileceğini söylediği gibi belki bir günde anlaşamayacaklar ama çok geçmeden savaşı çözdüğünü iddia etmek isteyecektir. Şu anda Ukrayna'da savaşan Kuzey Koreliler de anlaşmanın bir parçası olacaktır.
Trump ve Kim, Ukrayna'yı göz önünde bulundurarak tekrar konuşmayı kabul edebilir mi?
Belki ama Trump, Tayvan Boğazı ve Güney Çin Denizi'ne Amerikan savaş gemileri gönderip, ağır bombardıman uçaklarına gözdağı uçuşları emri verirken ve Kuzey'e açılmaya çalışırken Çin'e karşı nasıl sertleşebilir? Ve Xi ile didişirken, Putin ile en azından nazik, hatta dostane bir ilişki olduğuna dünyanın inanmasını istediği şeyi nasıl sürdürebilir?
Çinliler Rusya'yı sevmiyor olabilir ve Xi de Putin'in Kim ile kurduğu sıkı bağa içerliyor olabilir ama Çinliler ve Ruslar birlikte hala Kuzey Kore'nin kurtarıcıları, Kore Savaşı sırasında olduğu gibi Kuzey'in hayatta kalmasının garantörleridir.
Trump ve ekibi, Kuzeydoğu Asya güç oyununun yolları ve hileleri konusunda bazı temel eğitimlerden geçmek zorunda kalacaktır. Hiçbir şeyin bir çırpıda gümrük tarifelerini yükseltmek ya da Kore yarımadasında “barış” ilan eden bir kâğıt parçası imzalamak kadar basit olmadığını göreceklerdir.
Zihinsel, psikolojik, geçmiş ya da eğitim olarak tamamen hazırlıksız oldukları bir şey varsa o da ikinci bir Kore Savaşı ya da yeni bir ticaret savaşıyla başlayan bir retorik dalgasında tansiyonun yükselmesiyle patlak verebilecek bir Kuzeydoğu Asya yangınıdır.
Kaynak: The Hill
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede temsil edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.