Yazar: Daniel Williams
Çeviri: M. Hulusi Cengiz
Gazze Şeridi'ndeki İsrail-Hamas ateşkesi, her gün yaşanan küçük çaplı ihlallerle yavaş yavaş bozuluyor. Halihazırda düşük yoğunluklu olan savaşın daha da şiddetlenmesi halinde, ABD Başkanı Donald Trump tarafından bu ay açıklanan üç aşamalı barış planı tehlikeye girecektir.
Ateşkes, ilk olarak İslamcı terör örgütü Hamas tarafından Gazze'de tutulan çok sayıda İsrailli rehinenin, İsrail'in elindeki çok sayıda Filistinli mahkûm karşılığında serbest bırakılmasını kolaylaştırmak amacıyla tasarlandı.
Şu anda devam eden bu ilk takasların, önümüzdeki ay esirlerin tam takasına ve İsrail birliklerinin Gazze'den çekilmesine yol açması, daha sonra da kalıcı bir ateşkes ve savaşı tamamen sona erdirmek için görüşmeler yapılması amaçlanıyor.
Ancak 7 Ekim 2023'te başlayan ve aylar süren savaşa kıyasla çok azalmış olsa da, şiddet Birleşmiş Milletler Genel Sekreteri Antonio Guterres'i alarma geçirdi.
“Gazze'de büyük bir trajediye yol açacak düşmanlıkların yeniden başlamasını her ne pahasına olursa olsun önlemeliyiz” diyen Guterres, sosyal medya platformu X üzerinden şu uyarıda bulundu: “Her iki taraf da ateşkes anlaşmasındaki taahhütlerine tam olarak uymalı ve ciddi müzakereleri yeniden başlatmalıdır.”
Gözlemcilere göre, ateşkesi bozabilecek tek unsur Gazze'de tırmanan şiddet değil.
Trump'ın kendisi de geçen hafta çatışmaların sona erdirilmesi ve sonrasındaki hedefler konusunda yaptığı yorumlarla süreci baltalamış görünüyor.
Gazze'nin tüm nüfusunu Mısır ve Ürdün'e taşımayı, deniz kıyısındaki bölgenin kontrolünü ele geçirmeyi ve burayı Fransız Rivierası benzeri bir tatil köyüne dönüştürmeyi önerdi. Washington'daki uzmanlar bu öneriyi, Florida'daki özel tatil köyü Mar-a-Lago'nun ismine nazire yaparcasına "Mat-a-Gaza" olarak adlandırdılar.
“Ateşkes her zaman son derece kırılgan olmuştur. Şimdi daha da kırılgan” diyor Washington merkezli bir danışmanlık şirketi olan Gulf State Analytics'in başında bulunan Girogio Calfiero. “Nihai hedef, iki milyondan fazla Filistinlinin Mısır ve Ürdün'e sürüldüğü kitlesel bir etnik temizlik kampanyası ise, ateşkesi sürdürme motivasyonunun ne olduğunu sorgulamak zorundasınız.”
“Kahire, Amman ve ABD'nin bölgedeki müttefikleri, Hamas gibi bu fikirleri reddediyor. Yine de ABD Dışişleri Bakanı Marco Rubio, 18 Şubat Salı günü başlayan Orta Doğu gezisi sırasında bu fikri pazarlıyor.”
ABD'nin kilit müttefiklerinden biri, Trump'ın nüfus nakli önerisine olumlu bakıyor: İsrail lideri Benjamin Netanyahu. Netanyahu bunu “cesurca” olarak nitelendirdi ve gerçekleşmesi için Trump'la birlikte çalışmayı umduğunu söyledi.
Ortak bir basın toplantısı sırasında İsrail lideriyle birlikte duran Rubio, Hamas'ın “yok edilmesi gerektiğini” söyledi ancak bu nedenle neden konuşmaya devam etmesi gerektiğini açıklamadı.
Şahin yorumlara rağmen, arabuluculuk çabalarını yürüten ABD'nin Orta Doğu temsilcisi Steve Witkoff, ateşkesin ikinci aşamasıyla ilgili görüşmelerin bu hafta devam edeceğini söyledi.
Her halükârda, şiddetin tırmanması ateşkesle açıkça alay etmek anlamına geliyor. Geçtiğimiz günlerde İsrail'e ait bir insansız hava aracı, Gazze'nin Mısır'la olan güney sınırı yakınlarında insani yardım kamyonlarını korurken Hamas polislerini hedef aldı ve öldürdü.
İsrail haber kaynakları, askerlerin Filistinlileri Gazze'de devriye gezen askerlerin önünde yürümeye zorlayarak “canlı kalkan” olarak kullandıklarına dair haberler yayınladı. BM'nin Filistin bölgelerinden sorumlu özel raportörü Francesca Albanese, bu olayı “eylemde insan kalkanı” olarak eleştirdi.
Lübnan'da, Gazze anlaşmasını yansıtan bir ateşkes de çökme tehlikesiyle karşı karşıya.
Şii Müslüman milis gücü Hizbullah daha önce Gazze'deki Hamas'ı desteklemek amacıyla İsrail'in kuzeyine roket fırlatmıştı. İsrail, sonunda Hizbullah'ın güney Lübnan'daki kalesini işgal etti ve halen orada asker bulunduruyor.
İsrail jetleri bu hafta Lübnan'ın güneyindeki bölgeleri bombaladı. İsrailli yetkililer, bu eylemin Hizbullah mevzilerini ve silah depolarını vurmak için yapıldığını söyledi.
Yetkililer, Hizbullah tehdidi nedeniyle, yerlerinden edilen Lübnanlı sivillerin İsrail'in izni olmadan tahliye edilen bölgelere dönmelerinin yasak olduğunu açıkladı.
Haberlere göre, İsrail güçleri çatışmalar sırasında hasar görüp görmediğini görmek için güneydeki evine yaklaşmaya çalışan silahsız bir Lübnanlı kadını vurarak öldürdü.
İsrail ayrıca, askerlerinin Güney Lübnan'da kurduğu beş askeri noktayı terk etmeyeceğini açıkladı. Askerlerin bölgeyi 26 Ocak'ta terk etmiş olması gerekiyordu ki bu tarih Lübnan hükümetiyle yapılan müzakerelerde belirlenmişti.
Lübnan Cumhurbaşkanı Joseph Aoun, İsrail'den “ateşkes anlaşmasına uymasını ve belirlenen tarihte çekilmesini” talep etti. Barış arabulucularına -ABD ve Katar'dan diplomatlar- “sorumluluklarını yerine getirmeleri ve bize yardımcı olmaları” çağrısında bulundu.
BM de İsrail'den ayrılmasını istedi. Ülkede barışı sağlamakla görevli BM özel koordinatörü tarafından yapılan açıklamada, “Bu süreçte bir gecikme daha yaşanması umduğumuz bir şey değil” denildi ve şöyle devam edildi: “En azından Birleşmiş Milletler Güvenlik Konseyi'nin 1701 sayılı kararının ihlal edilmeye devam edilmesi nedeniyle.”
Gazze savaşıyla bağlantılı olan ancak ateşkes kapsamına girmeyen bir başka çatışma daha var: Batı Şeria'daki savaş. Başta Tukaram, Cenin ve Nablus olmak üzere isyancı Filistin kentlerine yönelik İsrail saldırıları devam ediyor.
Hamas'ın 7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyini işgal etmesinden iki ay önce, Batı Şeria'da düşük yoğunluklu çatışmalar başladı. Şiddeti durdurmak için yoğun bir diplomasi yürütülmezse, burası bir başka yıkım sahnesi haline gelme tehlikesiyle karşı karşıya.
Kaynak: Asia Times
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede temsil edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.