Çatışmanın başlamasından 16 ay sonra, aşırı şiddet ve insani yardıma getirilen kısıtlamalar, yaygın akut gıda güvensizliğine ve dünyadaki en kötü yerinden edilme krizine yol açtı.
Röportaj: Zane Swanson, Anita Kirschenbaum ve Caitlin Welsh
Çeviri: M. Hulusi Cengiz
Temmuz 2024'te, Kıtlık İnceleme Komitesi (FRC), Kuzey Darfur'daki Zamzam ülke içinde yerinden edilmiş kişiler (IDP) kampında kıtlık koşullarının makul varlığını doğruladı. Ateşkes müzakereleri sürerken ve şiddetli sel olayları daha büyük acılara yol açarken, bu kıtlık tespitinin ihtiyaç duyulan müdahaleyi tetikleyip tetiklemeyeceği henüz belli değil.
Kıtlık nasıl tespit edildi ve neden resmi olarak ilan edilmedi?
FRC’nin kıtlık teyidi, Güney Sudan'da 2020'den bu yana yapılan ilk tespit oldu. Ancak bu, resmi bir devlet ya da Birleşmiş Milletler gibi uluslararası bir organ tarafından ilan edilmedi. Sudan hükümeti, Zamzam IDP kampında kıtlık olduğunu reddederken, Birleşmiş Milletler de bu kararı kendi kıtlık ilanıyla değiştirmeyi reddetti.
BM destekli uluslararası gıda güvenliği ve beslenme uzmanlarından oluşan FRC ekibi, Kıtlık Erken Uyarı Sistemleri Ağı (FEWS NET) ve Entegre Gıda Güvenliği Aşama Sınıflandırması (IPC) Sudan Teknik Çalışma Grubu tarafından yapılan analizlere dayanarak Zamzam IDP kampında kıtlık koşullarının mevcut olduğunu doğruladı. Kıtlık (IPC Aşama 5) sınıflandırması, teknik bir süreçtir ve şu üç eşik karşılandığında bölgesel düzeyde belirlenir: (1) hanelerin en az %20'si aşırı gıda eksikliği yaşar, (2) çocukların en az %30'u akut yetersiz beslenmeden muzdariptir ve (3) her 10.000 kişiden en az iki kişi veya dört çocuk yetersiz beslenmeye bağlı olarak hayatını kaybeder.
Ancak bu vakada FRC, yakın tarihli nicel gıda güvensizliği verilerinin eksikliğine rağmen Zemzem IDP kampında kıtlık olasılığını doğruladı. Bu yılın başlarında toplanan verileri kullanan FRC, kötüleşen yerel koşulları ve bölgedeki sınırlı gıda mevcudiyetinin tarihsel modellerini dikkate aldı. Örneğin, Médecins Sans Frontières tarafından toplanan veriler, küçük çocuklar arasında akut yetersiz beslenme oranının Ocak ayında kıtlık eşiğini aştığını göstermektedir.
Sudan'da kıtlık nasıl ortaya çıktı ve mevcut durum nedir?
Kuzey Darfur'daki kıtlığın ve Sudan genelindeki akut gıda güvensizliğinin başlıca sebepleri, çatışma ve insani yardıma erişimin neredeyse hiç olmamasıdır. Sudan nüfusunun yarısından fazlası, yani 25,6 milyon insan, IPC Aşama 3 (Kriz) seviyelerinde veya daha yüksek akut gıda güvensizliği yaşıyor. Sudan'daki iç savaş başkent Hartum'da başlamış, ancak hızla ülke geneline yayılmıştır. Temmuz 2024 itibariyle, çatışmalarda yaklaşık 19.000 kişi hayatını kaybetmiş, 33.000 kişi yaralanmış ve on milyonlarca insan yerinden edilmiş ya da kritik insani yardıma ihtiyaç duymaktadır.
Zamzam IDP kampındaki aşırı gıda güvensizliği ve yetersiz beslenme, hızlı nüfus artışı ve son derece sınırlı insani yardım erişimiyle birleşerek ortaya çıkmıştır. Adré sınır kapısının yeniden açılmasından önce, 2024 yılı boyunca Zamzam kampına sadece tek bir gıda yardımı ulaştırılabilmiş ve bu yardım da kamp nüfusunun %5'inden azına yetmiştir. Sudan'daki aşırı ölüm oranının, bu ayın sonuna kadar 2,5 milyona ulaşabileceği öngörülmektedir.
Kıtlığın teyit edilmesi yardımcı olacak mı?
Uluslararası toplumun Sudan'daki büyüyen insani felakete nasıl tepki vereceği ve resmi bir kıtlık ilanının faydaları belirsizliğini koruyor. BM İnsani İşler Koordinasyon Ofisi tarafından belirlenen 2024 İnsani Yardım Planı'nın finansman hedefinin yalnızca %41'i karşılanabilmiş ve yaklaşık 1,6 milyar dolarlık bir açık vardır.
Bazı uzmanlar, kıtlık ilanlarına ilişkin katı prosedürlerin gıda yardımlarını geciktirdiğini savunsa da kıtlık ilanları ile uluslararası fon akışı arasında doğrudan bir ilişkiyi destekleyen çok az kanıt bulunuyor. Buna ek olarak, hükümetlerin direnişi genellikle kıtlık ilanını engelliyor ve yardımların ulaşmasını geciktiriyor.
Gıda güvensizliği krizi yaşayanlara nasıl daha fazla yardım edilebilir?
Gıda güvensizliğinin etkileri, bir bölge kıtlık içinde kabul edilmeden önce başlar. IPC Aşama 3 (Kriz) ve üzerindeki durumlar, kıtlık aşamasına gelmeden önce acil müdahaleyi gerektirir. Dünyada şu anda IPC Aşama 3 veya daha kötü koşullarda yaşayan 168 milyondan fazla insan bulunmaktadır. Gıda güvenliği izleme sistemlerinin amacı, kıtlık ortaya çıkmadan önce gerekli önleyici tedbirleri alarak açlık krizlerini önlemektir.
Kaynak: The Center for Strategic and International Studies (CSIS)
*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede temsil edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.