22 Kasım tarihi itibariyle Tataristan’da toplu taşıma kullanımında aşılı olanlar dahil herkesin bir QR koduna sahip olması gerekiyor. Bu uygulama nedeniyle, sadece Pazartesi sabahı Kazan’da 500’den fazla kişi toplu taşımadan indirildi. Bu uygulama pek çok kavgaya ve hatta polis müdahalesine neden oldu. Kamçatka bölgesinde ise 23 Kasım tarihi itibariyle uygulamaya giren QR kodları, havayollarını da kapsıyor.
Protestolar, dilekçeler ve hatta Rospotrebnadzor’un (Rusya Tüketici Hakları Koruma ve İnsan Refahı Denetleme Federal Servisi) çalışmalarını engellemeye yönelik girişimler sonrasında Rus devlet yetkililerinin ülke genelinde halka açık yerlerde zorunlu QR kod uygulamasını düşünmesi şiddetli tepkilere neden oldu. 15 Kasım 2021'de Rusya Federasyonu Devlet Duması Konseyi, tasarının değerlendirilmesini bir ay erteledi. Ancak tasarıyı tamamen reddetmedi.
Rusya’daki protestolar Tataristan’daki ilk denemenin gerçekleştiği hafta sonunda başladı. 19 Kasım’da Yekaterinburg’da öfkeli vatandaşlar, bölgedeki alışveriş merkezini, hizmet ve yemek işletmelerini, tiyatroları ve sinemaları ziyaret ederken zorunlu QR kod uygulamasının yasadışı olduğunu savunarak bölge mahkemesinin binasına girmeye çalıştı. Toplantı odasında 50’den fazla kişi toplandı. İcra memurları, bina girişlerini ve ışıklarını kapatmak zorunda kaldı. Fakat öfkeli kalabalık bu süreçten kârlı çıkmadı. Dört gün sonra, Yekaterinburg’daki olaylara karışan iki kişi 15 gün boyunca tutuklu yargılandı.
Volgograd vatandaşları, Rospotrebnadzor bölge departmanının çalışmalarını geçici olarak engelledi. Olay, 19 Kasım'da yaşandı. Denetleme servisinin binasına küçük bir grup insan toplandı. Olayların sona ermesi için bölgeye Rusya Ulusal Muhafızları’nın (Rusya Federasyonu Ulusal Muhafızları veya Rosgvardiya) çağrılması gerekti. Ancak olaylara karışan Volgograd sakinleri, Ulusal Muhafızlar gelmeden önce alanı boşaltı. Protestocular, 11 Kasım’dan itibaren aşılara ve QR kodlarına karşı imza toplamaya çalışıyordu.
Kaluga bölgesinde, uygulamadan rahatsız olan vatandaşlar karşısında bölge valisi bir görüşme düzenleme kararı aldı. Vali, halkın QR kodlarında karşı fikirlerini ve sorunlarını bir telefon uygulaması aracılığıyla göndermesini talep etti.
Kostroma'da, Rusya Federasyonu Komünist Partisi'nin milletvekili liderliğinde bölge standartlarına göre oldukça büyük bir protesto düzenlendi. Şehir merkezindeki meydanda yaklaşık 300 kişinin bir araya gelmesi ile gerçekleşen protestolarda, bölgedeki komünist partisinin 70 yaşındaki lideri ve 8 katılımcı tutuklandı. Aynı zamanda, Kostroma bölgesindeki Rusya Federasyonu Komünist Partisi üyeleri, QR kodlarını iptal etme talebiyle valiye hitap eden bir temyiz başvurusu da hazırladı.
BARIŞÇIL PROTESTOLAR
QR kodlarına karşı protestolar diğer bölgelerde barışçıl bir şekilde gerçekleşti. Belgorod'da zorunlu QR kodlarına karşı çıkan birkaç düzine kadar insan bir araya geldi. Penza'da, solcu eylemciler meydana indi. Lipetsk'te Rusya Federasyonu Komünist Partisi'nin temsilcileri halkı protestoya davet etti. Covid-19 enfeksiyonuna karşı aşı hakkında bilgileri de içeren zorunlu QR kod uygulaması ilk kez 28 Haziran-19 Temmuz tarihleri arasında yürürlüğe girdi. Moskova belediye başkanına göre, bu süre zarfında başkentin kafelerin geliri %36 düştü. Zorunlu QR kodlarının kaldırılması ise, yüksek aşılama oranlarıyla açıklandı.
Ekim ayının başından bu yana, Rusya’da 4. Covid-19 dalgası yaşanıyorken Covid-19’a karşı bilgileri içeren zorunlu QR kod uygulaması tekrar gündeme geldi. Genel olarak bu uygulama, kafeleri ve restoranları, spor merkezlerini, güzellik salonlarını ve alışveriş merkezlerini kapsamaktaydı. Ekim ayının sonuna gelindiğinde St. Petersburg yetkilileri ve diğer bazı bölgeler, toplu taşıma araçlarında da zorunlu QR kod uygulamasını duyurdular. Teknik açıdan mümkün olduğunda ise şehirlerarası ulaşım ve hava yollarında da aynı uygulamaya geçileceğinden söz etmeye başladılar.
EĞİTİMDE QR KOD UYGULAMASI
Bazı bölgelerde, örneğin Kostroma ve Novgorod bölgelerinde, eğitim kurumlarını ziyaret etmek için de QR kodları gerekmektedir. Bu kodlar öğrencilere (henüz Rusya'da çocuklar için onaylanmış bir COVID-19 aşısı bulunmamakta) değil, öğrencilerin ebeveynlerine tanımlanmıştır. Bu kodların tanımlanmaması halinde çocukların da eğitimine devam etmesine izin verilmeyecektir. Ancak daha sonra Novgorod Valisi bu zorunluğu yumuşatmıştır. Yeni uygulama ile QR kodu olmayan ebeveynler çocuklarını okula gönderebilecekler ancak öğretmenler çocukları bina girişinde karşılayacaktır.
Sosyal medya kullanıcılarından QR kodlarını eleştirenler; zaten aşılandıklarını belirtiyor ve aşılamaya değil insanların hareket özgürlüğünü ihlal edilmesine karşı olduklarını ifade ediyorlar. Rus toplumunda bu protestoların temelinde güvensizlik düzeyinin yüksek olması yatmaktadır. Rusya’da bir kesim tarafından QR kodları bir manipülasyon aracı olarak algılanıyor. Bu bağlamda siyaset bilimciler ise, toplumda kutuplaşma ve bölünme tezini sorgulamaktadır.