Sorular: Mercy Kuo, Cevaplar: Minxin Pei

Kitabınızın ana teması olan “önleyici baskı” kavramını açıklar mısınız?

Tüm diktatörlükler iktidarlarını sürdürmek için şiddet veya baskıya dayanır. Ancak baskının iki çeşidi vardır: “ex post” ve “ex ante.” Ex post baskı, bir diktatörlüğün açık bir direniş eylemine yanıt vermesi durumunda gerçekleşir ve tutuklama, hapsetme, protestoları bastırmak için büyük güç kullanma, suikast ve infaz gibi yöntemler içerir. Tepkisel baskı maliyetlidir ve bazı durumlarda kriz içindeki diktatörlüğü kurtaramayabilir, çünkü diktatörlük, emirlerini yerine getirmek için kendi güvenlik aygıtlarına, özellikle de orduya güvenemez.

Önleyici baskı ise daha etkili ve daha az maliyetlidir. Rejime karşı direnişi veya kolektif eylemi caydırmak ve önlemek için istihbarat, gözetim ve yıldırmaya dayanır. Önleyici baskı ucuz ya da kolay değildir ancak rejime daha yüksek derecede kontrol sağlar.

Çin'in gözetim devletinin temel bileşenlerini analiz eder misiniz?

Çin gözetiminin dört benzersiz özelliği vardır:

1. Dağıtılmış Gözetim: Gözetim görevlerini hem yatay (farklı bürokrasiler ve kuruluşlar arasında) hem de dikey olarak (bilginin her düzeyinde) çok sayıda kurum ve aktöre atayan, merkezi olmayan bir model benimsemiştir. Bu çok katmanlı gözetleme aygıtı, devletin güvenlik ve güvenlik dışı kurum ve kuruluşlarından (devlete ait işletmeler, üniversiteler ve mahalle komiteleri gibi) ve çok sayıda muhbirden oluşur.

2. Siyasi-Hukuk İşleri Komitesi: Devletin her düzeyinde uzmanlaşmış bir Komünist Parti bürokrasisi tarafından gerçekleştirilen etkin koordinasyon sağlanır. Bu bürokrasi, eski komünist rejimler de dahil olmak üzere diğer tüm diktatörlüklerde yoktur.

3. Küçük ve Zayıf Resmi Güvenlik Teşkilatları: Çin'deki toplam üniformalı polis sayısı yaklaşık 2 milyon civarındadır. Yerel veriler, iç güvenlik kurumu olan Kamu Güvenliği Bakanlığı Birinci Bürosu'nun yaklaşık 100.000 ajana sahip olduğunu göstermektedir. Karşılaştırıldığında, Doğu Almanya'daki Stasi, nüfusun yüzde 0,6'sına denk gelen 91.000 tam zamanlı subay çalıştırıyordu; aynı oran Çin'de 8,4 milyon gizli polise denk gelir.

4. Gelişmiş Gözetim Taktikleri: Çin, ileri teknolojiyi kullanmanın yanı sıra bireylere ve mekanlara yönelik öncelikli hedeflere odaklanan iyi geliştirilmiş gözetim taktikleri de geliştirmiştir. Emek yoğun taktikler ile ileri teknolojinin birleşimi, Çin özelliklerine sahip gözetimi daha etkili hale getirmektedir.

Gözetim yapısı Leninist devlet sisteminin devleti, toplumu ve ekonomisini nasıl iç içe geçiriyor?

Çin'in gözetim sistemi, Leninist parti devletinin kurum ve kuruluşlarına yerleşmiştir. Siyasi olarak, parti bu aygıt üzerinde doğrudan kontrol sahibidir ve faaliyetlerini bu aygıttaki çeşitli bürokrasi ve kuruluşlardan sorumlu parti yetkilileri aracılığıyla koordine eder. Leninist parti-devlet, Çin ekonomisinde ve toplumunda derin ve yaygın bir varlık kurmuş olduğundan, ekonomik işletmelerde, eğitim ve kültür kurumlarında ve toplumsal örgütlerde gözetim işlevlerini yerine getirmek için örgütsel hücrelerini kullanabilmektedir. Mali açıdan, gözetleme maliyetlerinin önemli bir kısmı güvenlik personelinin maaşlarını ödeyen ve istihbarat toplama ve güvenlik operasyonlarının masraflarını karşılayan işletmeler ve üniversiteler gibi güvenlikle ilgili olmayan kuruluşlar tarafından karşılanmaktadır.

Skynet ve Sharp Eyes'ın gözetim teknolojisini karşılaştırır mısınız?

Skynet ve Sharp Eyes büyük ölçüde benzer teknolojiler kullanmaktadır. Sharp Eyes, aslında Skynet'in eski teknolojilerin değiştirilmesi gibi bir yükseltmesidir. Skynet 2000'li yılların ortasında geliştirildiğinde, Çin'in artık eskimiş sayılan teknolojilere erişimi vardı. Örneğin yüz tanıma teknolojisi o dönemde henüz gözetleme için yeterince olgun değildi. Ancak Sharp Eyes 2016 yılında piyasaya sürüldüğünde bu teknoloji olgunlaşmış ve yaygın olarak bulunabiliyordu. Cep telefonlarını takip etmek için kullanılan diğer teknolojiler de 2010'ların ortalarında daha karmaşık hale geldi.

Bu iki program arasındaki en kritik fark, onları işleten bürokrasidir. Skynet, Kamu Güvenliği Bakanlığı tarafından işletilmektedir. Bu nedenle daha güvenlidir ve muhtemelen en gelişmiş teknolojileri kullanır. Skynet'e yalnızca polisin erişimi vardır. Buna karşılık, Sharp Eyes yerel siyasi-hukuk komitelerinin sorumluluğundadır. Polisin Sharp Eyes'a tam erişimi olmasına rağmen, Sharp Eyes'ın birçok bileşeni yerel yönetim kurumları, ticari işletmeler ve yerleşim birimleri tarafından inşa edilip finanse edilmektedir. Bu, Sharp Eyes'ın teknolojik açıdan Skynet kadar gelişmiş veya güvenli olmayabileceği anlamına gelir. Bir diğer önemli fark ise Skynet'in yalnızca kentsel alanları kapsaması, Sharp Eyes'ın ise büyük ölçüde kırsal bölgeleri izlemesidir.

Çin'in gözetleme sisteminin diğer otoriter rejimlere nasıl fayda sağlayabileceğini ve bunun ABD ve Batı'nın vatandaşların mahremiyetini ve güvenliğini korumaya yönelik tepkileri üzerindeki etkilerini değerlendirir misiniz?

Diğer otoriter rejimler Çin'in gözetim donanımını ve hizmetlerini ithal etmekten büyük fayda sağlayabilir. Çin'in gözetim aygıtlarında kullanılan teknolojilerin çoğu Çin'de geliştirilmiş ve üretilmiştir. Bu teknolojiler nispeten ucuzdur çünkü Çin bunları büyük ölçekte üretebilmektedir. Ayrıca sahada test edilmiş ve kanıtlanmıştır. Çinli şirketler, bu tür sistemlere ucuza hizmet verebilecek yeteneklere sahiptir. Bu tür donanım ve hizmetleri ithal eden otoriter rejimlerin gözetim yeteneklerinde gerçek ve önemli bir gelişme göreceğine şüphe yoktur.

Ancak Çin'in sistemini gerçekten etkili kılan şey, Leninist örgütsel yetenekler ile ileri teknolojiyi benimsemesinin birleşimidir. Çin yapımı donanımı tek başına almak, diğer ülkelerdeki otoriter rejimlere Çin'in sahip olduğu gözetleme yeteneklerinin aynısını sağlamayacaktır.

ABD ve müttefiklerinin seçenekleri sınırlıdır. Otoriter rejimlere gözetleme sistemleri satarak Çin ile rekabet etmek, insan hakları ihlalleriyle ilgili endişeler, böyle bir politikaya karşı güçlü iç muhalefet ve Çin'in maliyet avantajları nedeniyle ne siyasi olarak mümkün ne de ekonomik olarak uygulanabilir. Bu tür ekipmanları üreten Çinli firmalara yaptırım uygulanması kısa vadede etkili olabilir, ancak teknolojilerin çoğu artık Çin'de geliştirilip üretildiği için uzun vadeli etkisi sınırlı olacaktır.

En iyi tepki, Çin yapımı gözetim teknolojilerinin gelişmekte olan ülkelerdeki ithalatı ve kullanımı konusunda halkın farkındalığını artırmaktır. Devlet gözetiminin sıradan vatandaşların mahremiyetine ve güvenliğine zarar verecek şekilde kullanılmasına karşı güçlü bir halk muhalefeti gerçek bir fark yaratabilir.

Kaynak: thediplomat.com