Yazar: David May

Çeviri: M. Hulusi Cengiz

ABD, Güney Afrika'nın Amerikan Karşıtı Diplomasisine Karşı Çıkıyor

Pretoria'nın ABD ile yürüttüğü çöplük diplomasisi devam ediyor. Bir hafta içinde Güney Afrika, ABD'deki büyükelçisini sınır dışı etti; en büyük şehrine Filistinli direnişçinin adını verme kararını yineledi ve hazinesi, bir Amerikan müttefikine karşı yürütülen hukuk savaşı kampanyası için ek para tahsis etti.

Büyükelçi Ebrahim Rasool, Güney Afrika'daki bir düşünce kuruluşunda yaptığı konuşmada Trump yönetimini “nativist” ve “ırkçı” olmakla suçladı. Zor durumdaki büyükelçi geçen ay Cape Town'a dönerek Trump'ı bir kez daha ırkçılıkla suçladı. Pretoria, Washington ile ilişkileri onarmaya çalıştıysa da başarılı olamadı.

Dışişleri Bakanı Marco Rubio, büyükelçinin düşünce kuruluşunda yaptığı konuşmadan kısa bir süre sonra Rasool'u istenmeyen kişi ilan etti ve onu “Amerika'dan ve Başkan Trump'tan nefret eden ırkçı bir politikacı” olarak nitelendirdi. Rasool'un zaten yönetim ve Washington'daki pek çok kişi tarafından kara listeye alındığı bildiriliyordu. Belki de bir şehit olarak ölmek istiyordu.

Üst düzey Hamas lideri Muhammed Nazzal'ı 2007'de ağırlamış olması ya da 2017'de Trump'ı İslam Devleti ile kıyaslamış olması, Washington'da onu kesinlikle sevdirmedi.

Ancak Rasool, Güney Afrika'daki siyasi gemi enkazının yalnızca görünen kısmıydı.

Güney Afrika'nın kısa süre önce kabul ettiği arazi kamulaştırma yasası, Başkan Trump'ın öfkesini çekmiş ve 7 Şubat'ta Afrika ülkesine yapılan yardımları kesen bir kararname yayınlamıştı. Kararnamede ayrıca Güney Afrika'nın İran ile olan bağları ve Uluslararası Adalet Divanı'nda (UAD) İsrail'e karşı yürüttüğü hukuk mücadelesi de endişe kaynağı olarak gösterilmişti.

ICJ davası ilginç koşullar altında başladı. Güney Afrika'nın iktidardaki Afrika Ulusal Kongresi (ANC) partisi, Hamas'ın 7 Ekim 2023'teki vahşetinden önce mali sıkıntılar içindeydi.
İki hafta sonra Güney Afrika Dışişleri Bakanı Tahran'ı ziyaret etti. Çok geçmeden ANC'nin mali sıkıntıları ortadan kalktı. Ocak 2024'te Pretoria, İsrail'e karşı UAD'de dava açarak İsrail'i Hamas'a karşı yürüttüğü savunma savaşında soykırım yapmakla suçladı. 160 avukattan oluşan bir grup soruşturma açılması çağrısında bulundu.

Bu bir tesadüf olabilir ve İran'ın müdahalesi iddiası bağımsız olarak doğrulanmamıştır. Dahası, İsrail'i eleştirmek Pretoria için yeni bir şey değil. ANC'nin birinci genel sekreter yardımcısı Nomvula Mokonyane'nin İran'ın Güney Afrika büyükelçisini 4 Mart'ta ANC'nin genel merkezinde ağırlamasından on bir gün sonra Güney Afrika hazinesi, ICJ davasına yaklaşık 2 milyon dolar daha tahsis ederek toplam harcamayı 7 milyon doların üzerine çıkardı.

Mokonyane, İran'ı “kardeş” bir ülke olarak nitelendirdi ve “dostlarımızı saklayamayız” dedi. Kuşkusuz bir soruşturma yapılması gerekiyor.

Pretoria İran'la yakınlaşırken, Güney Afrika hükümeti de Rusya ve Çin dahil olmak üzere ABD'nin diğer düşmanlarıyla yakınlaşıyor.

Güney Afrika Devlet Başkanı Cyril Ramaphosa, Washington ile ilişkileri düzeltme niyetini beyan etmesine rağmen 25 Şubat'ta Foreign Policy'de İsrail'i UAD'de eleştirmek için bir örtmece olan “İsrail'in suçları için hesap verebilirlik” taahhüdünü yeniden teyit eden bir yazı kaleme aldı.

Bu da yetmezmiş gibi, 13 Mart'ta Johannesburg Belediye Meclisi, ABD konsolosluğunun da bulunduğu şehrin simgesi Sandton Drive'a Filistinli direnişçi Leila Khaled'in adının verilmesi kararını onayladı. Khaled, 1969 ve 1970 yıllarında uçak kaçırma eylemlerine katılarak ün kazanmış ve saldırılardan birinde iki el bombasının pimlerini çekmişti.

İsim değişikliğini ilk olarak 2018 yılında teklif eden meclis üyesi, Hamas'ın 7 Ekim saldırısı sonrası sonra elinde tüfeğiyle çektirdiği fotoğrafı “Hamas'ın yanındayız” başlığıyla paylaşmıştı. Bu, yakın zaman önce oylama sırasında yaşananların yanında hafif kaldı.

Yahudi bir meclis üyesi, üzerinde Davut Yıldızı bulunan bir kipa takarak ve İsrail bayraklı eşyalar giyerek konuşma yaptığında bir meslektaşı, “Hitler yüzlü bir tişört” giyerek gelmeye yemin etti. Rencide olan meclis üyesi “Hitler’i istiyoruz!” diye slogan atmaya başladı.

Johannesburg, Sandton Drive’ın adını değiştirirse ABD konsolosluğunu kapatmalıdır. ABD kırtasiye malzemeleri “1 Leila Khaled Drive” adresini taşımak zorunda kalmamalıdır.

Güney Afrika, Amerika Birleşik Devletleri ile ilişkilerini geliştirmek istiyorsa köklü değişiklikler yapmalıdır.

David May; Washington, DC merkezli, ulusal güvenlik ve dış politikaya odaklanan araştırma enstitüsü olan Foundation for Defense of Democracies'de (FDD) araştırma yöneticisi ve kıdemli araştırma analistidir.

Kaynak: The National Interest