Yazar: Dr. Carsten Brosda 

Çeviri: M. Hulusi Cengiz

Bir sözün yerine getirilmesi bazen ceza gibi gelebilir. Radyo, 100 yıldan uzun bir süre önce icat edildiğinde, Alman oyun yazarı Bertolt Brecht, radyonun tam potansiyelinin sadece bir dağıtım kanalı olmaktan ziyade bir iletişim aracı haline geldikten sonra keşfedilebileceğini gözlemlemişti. Sonuç olarak, az sayıda kişinin çok sayıda kişiyle konuşabilmesi ile herkesin herkesle konuşabilmesi arasında büyük bir fark vardır.

Günümüzde dijital teknolojiler gerçekten de herkesin herkesle iletişim kurabilmesini sağladı. Ancak kesinlikle karşılıklı anlayışı veya kamusal aklı teşvik etmediler. Aksine, açık toplumlar, uzun zamandır beklenen bu fırsatı mantıklı bir şekilde kullanma konusunda en az yetenekli toplumlar gibi görünüyor.

Son yirmi yıl, bir zamanlar dijital devrimle birlikte gelen umutların çoğunu yıktı. Paylaşılan gerçeklere daha geniş erişim yerine, sahte haberlerimiz var. Sohbet yerine trolleme ve bağırma yarışları var. Yaratıcı çeşitlilik yerine yeni tekellerimiz var. Demokratik müzakere yerine, bağırma çağırma yarışmalarımız var. Dikkat çekme oyununda ustalaşanlar bir süreliğine kazanabilirler, ancak genellikle aydınlanmadan çok gürültü üretirler. Dijital platformlar, uyumsuzluğu teşvik etmek ve bundan yararlanmak üzere tasarlandığı için kamusal tartışmaların kakofonisi artıyor.

Reuters Enstitüsü'nün Dijital Haber Raporu ve diğer çalışmalar, aşırı ve uç siyasi görüşlere sahip olanların dijital içerikle orantısız bir şekilde meşgul olduğunu defalarca göstermiştir. Bu durum şaşırtıcı değildir. Statükodan az çok memnun olan ve ona iyi uyum sağlamış olanlar, genellikle şikayetlerini kamuya açık bir şekilde dile getirme ihtiyacı hissetmezler. Büyük filozof Jürgen Habermas bile yakın zamanda, kamusal müdahalelerini çoğu zaman öfkenin motive ettiğini itiraf etti.

Günümüzde vatandaşlar hoşnutsuzluklarını dikkatlice düşünülmüş siyasi argümanlara dönüştürmüyorlar, çünkü internette atıp tutmak daha kolay. Sonuç olarak, kamuoyunun dikkati marjları temsil eden görüşler tarafından domine ediliyor ve uzlaşı her zamankinden daha da uzakta hissediliyor.

Donald Trump'ın 2016 başkanlık kampanyası stratejisti Steve Bannon gibi medya operatörleri, bu teknoloji odaklı fenomeni kendi amaçları doğrultusunda kullandılar. Bannon, "Gerçek muhalefet medyadır" diyor ve ekliyor: "Onlarla baş etmenin yolu da bölgeyi bokla doldurmaktır." Kamusal alanı yeterince saçma sapan iddia ve ifadelerle doldurun, sonunda kimse artık hiçbir şeye inanmayacaktır. Daha saygın haber kuruluşları bu girdabın içine çekildikçe, halkın en azından bir kısmı nezdinde güvenilirliklerini kaybedecek ve bu da kamusal alanın parçalanmasına yol açacaktır.

Edebiyat eleştirmeni Michiko Kakutani, 2019 tarihli The Death of Truth (Gerçeğin Ölümü) adlı kitabında, sağcı popülistlerin postmodern fikirleri benimseyerek ortak gerçekler olasılığını nasıl reddettiklerini anlatıyor. Bireyin dünya görüşünün her zaman nihai olarak öznel olduğu argümanından hareketle, söylemsel karşılaştırmaya yönelik her türlü girişimi reddediyor ve en yüksek megafonun kazandığı bir kamusal alanı benimsiyorlar.

Bu arada, açık toplumlardaki demokratik güçler manipülasyon stratejilerine karşı koymak için çok az şey yapmıştır. Bu noktada, demokratik bir uzlaşıyı kurtarmak isteyen herkes öncelikle kamusal alan kavramını yeniden inşa etmeli ve dünyaya ilişkin algılarımızdaki çeşitliliğin gelecek için ortak bir plan tasarlamakla hala nasıl tamamen uyumlu olduğunu göstermelidir. Çoğulcu ve giderek küreselleşen toplumlarda toplumsal mutabakat sağlamak zor olabilir, ancak gereklidir.

Devletin yapısını ve seçim sistemini anlamak yeterli değildir. Eğitim kurumları öğrencilere medya okuryazarlığını da öğretmelidir. Her vatandaşın potansiyel olarak her an kamuya açılabileceği bir "editoryal toplumda", bu tür bir eğitim (hem felsefi hem de teknik) okul müfredatlarında vurgulanmalıdır.

Aynı şekilde, medya politikası demokrasiyi savunmaya ve güçlendirmeye yönelik her türlü programa dahil edilmelidir, çünkü kamusal muhakeme temel bir vatandaşlık görevidir. Medya gücünün giderek daha az sayıda elde toplanmasını kabul etmemeliyiz. Zorba multi-milyarderlerin bir hevesle büyük dijital platformları satın alıp yeniden yapılandırmasına ya da daha fazla "haber çölünün" (objektif, bağımsız haberciliğin artık ekonomik olarak uygulanabilir olmadığı yerler) ortaya çıkmasına seyirci kalmamalıyız.

Çözüm, gazeteciliği korunması, hatta ayrıcalıklı olması gereken bir kamu malı olarak kabul eden düzenleyici politikalar geliştirmektir. Gerçeklere dayalı iletişim demokrasinin merkezinde yer aldığından, kar amacı gütmeyen ve dolayısıyla piyasanın kısıtlamalarından ve taleplerinden bir şekilde yalıtılmış platformların oluşturulması ve desteklenmesi mantıklıdır. Bu platformlar, büyük ölçüde özel yayıncılar, kamu yayıncıları ve teknoloji odaklı platformlar tarafından şekillendirilen bir kamusal alana katkıda bulunabilirler. Doğru niteliksel ölçütlerle, kâr amacı gütmeyen kurumlar yenilikçiliği teşvik edebilir ve farklı seçmenlerin seslerinin duyulmasını sağlayabilir.

Elbette gazeteciliğin kamusal rolü zaman içinde değişiyor. Medya uzmanı Jeff Jarvis'in de işaret ettiği gibi, arabuluculuk ve moderasyon görevi artık yalnızca ana düşünce akımlarını bir araya getirmek anlamına gelmiyor. Gazeteciler aynı zamanda genel bakış sağlamalı ve vatandaşların sosyal medya gibi yeni forumlarda kendilerini yönlendirmelerine yardımcı olmalıdır. Eğer bir toplum giderek daha fazla "aşırı haberdar" ve yetersiz bilgilendiriliyorsa, gazeteciler sadece bilgi yığınına katkıda bulunmak yerine bağlam ve küratörlük sağlamayı hedeflemelidir.

İnovasyonun teknolojik ya da ekonomik olduğu kadar kültürel ve sosyal bir olgu olduğunu da kabul etmeliyiz. Bu, teknolojinin aydınlanma vaadini yerine getirmek için gerekli bir ilk adımdır. Herkesin hiçbir engelle karşılaşmadan kendini ifade edebilmesi ve bilgi edinebilmesi demokrasiyi geliştirebilir, ancak bunun için gelecekte nasıl tartışmak istediğimizi tartışmaya hazır olmamız gerekir.

Kaynak: www.independent.co.ug - Project Syndicate

Dr. Carsten Brosda: Dortmund Üniversitesi'nde gazetecilik ve siyaset bilimi okudu, Westdeutsche Allgemeine Zeitung'da staj yaptı ve "Söylemsel Gazetecilik" konusunda doktorasını aldı.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede ifade edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.