Yazar: Audrey Kurth Cronin

Çeviri: M. Hulusi Cengiz

Sinwar’ın ölümü barış için bir açılım yaratabilir

Hamas lideri Yahya Sinwar'ın ölümü, İsrail-Hamas savaşında ve Orta Doğu'nun genelini saran çatışmada bir dönüm noktasıdır ve İsrail yanlısı pek çok bu sonucu olumlu bulmakta. Sinwar, 7 Ekim 2023 saldırıları sırasında 1.200'den fazla İsraillinin öldürülmesine bizzat nezaret etmekle kalmamış, aynı zamanda İsrail'in saldırılara beklediği şekilde karşılık vermesi halinde acı çekeceğini ve öleceğini bildiği, çoğu kadın ve çocuk on binlerce Filistinlinin hayatını da tehlikeye atmıştır. İsrailliler ve Hamas'ı desteklemeyen Filistinli siviller için Sinwar'ın ölümü adaletin yerini bulmasıdır.

Ancak bu, Hamas'ın sonunu getirecek mi?

İsrail'in açıkladığı hedef buydu: Silahlı grubu yok ederek caydırıcılığını yeniden tesis etmek ve İsrail vatandaşlarının güvenliğini yeniden sağlamak. İsrail'in askerî harekâtı, Hamas'ın askeri kapasitesine büyük zarar verdi. İsrail hükümeti, İsrail Savunma Kuvvetleri'nin toplam 25.000 ila 35.000 arasında Hamas savaşçısından 17.000'den fazlasını öldürdüğünü iddia ediyor. İsrail ayrıca Hamas liderlerinin peşine düşerek örgütün oluşturduğu tehdidi ortadan kaldıracak kesin bir darbe vurmaya odaklanmış durumda.

Bir gerilla grubu lider kadrosunu ortadan kaldırarak yenmek işe yarayabilir. Ancak 100 yıl öncesine kadar uzanan örgütlerin yörüngeleri üzerine yaptığım araştırmada liderleri yak etme yoluyla sona eren grupların küçük, hiyerarşik olarak yapılandırılmış ve kişilik kültüyle karakterize olma eğiliminde olduğunu gördüm.

Genellikle uygulanabilir bir halefiyet planından yoksundurlar ve ortalama olarak on yıldan daha az bir süredir faaliyet göstermektedirler. Daha eski, yüksek düzeyde ağa sahip gruplar yeniden organize olabilir ve hayatta kalabilir. Bu nedenle, bu yılın başlarında Foreign Affairs'de yazdığım gibi, Hamas başını kesme stratejisi için iyi bir yol değil.

Hamas, uluslararası desteğe dayanan ve bilinçli olarak uluslararası bir kitleye oynayan aşırı bir siyasi gündeme sahip son derece ağa bağlı bir örgüt. Ayrıca 40 yıldan daha eski, köklü bir grup ve Gazze dışında hayatta kalmasına yardımcı olacak ofisleri var. İran'dan önemli ölçüde yardım alıyor ve devlet destekli hiçbir örgüt sadece lideri öldüğü için sona ermemiştir. Basitçe söylemek gerekirse, İsrail Gazze'deki Hamas liderini öldürdü, ancak grup ve siyasi gündemi muhtemelen hayatta kalacak.

Hamas Nasıl Devam Ediyor?

Eğer Hamas lideri yok etme stratejisine karşı savunmasız olsaydı, muhtemelen çoktan yenilmiş olurdu. İsrail, 1996'da bombacı Yahya Ayyaş'ın, 2004'te grubun kurucusu Ahmed Yasin'in ve 2004'te halefi Abdülaziz Rantisi'nin öldürülmesinden, bu yıl öldürülen Salih el-Aruri, Mervan İsa, İsmail Haniye ve Muhammed Deyf'e kadar Hamas liderlerine onlarca yıldır suikast düzenliyor. Ancak grup 1987'deki kuruluşundan bu yana geçen on yıllar boyunca bu yaklaşıma boyun eğmedi ve şimdi de eğmeyecektir. Hamas halef-selef konusunda oldukça tecrübeli ve tekrarlanan model, halefin ilk hedeften daha aşırı ve tehlikeli olduğu yönünde.

Geçtiğimiz yıl çok sayıda Hamas liderinin öldürülmesi Sinwar'ın grup içindeki konumunu güçlendirmiş ve gücünü artırmıştı. Dolayısıyla ölümü grup için gerçekten de çok ciddi bir darbe oldu. Bu cinayetin ilginç yönlerinden biri de Sinwar'ın hedef gözetilerek öldürülmeyip rutin bir çatışmada hayatını kaybetmiş olmasıdır ki bu da onun askerleriyle birlikte ölen şehit bir savaşçı olarak imajını güçlendirecektir. Görünüşe göre Sinwar'ın küçük kardeşi Muhammed onun rolünü üstlenmeye hazırlanıyor ve ünlü ağabeyinin konumundan faydalanacak.

Hedef gözeterek öldürme konusunda kimse İsraillilerden daha iyi değil ama asıl soru Netanyahu hükümetinin yeni nesil Hamas liderlerinin oluşturacağı tehdidi azaltacak bir siyasi planı olup olmadığı. 2011'de rehinelere karşılık mahkûm takasıyla serbest bırakılmadan önce Sinwar 23 yılını İsrail hapishanesinde geçirmiş ve kendisini esir alanlara karşı 7 Ekim saldırılarını planlayarak başlattığı kan davasını beslemişti.

Gelecekte kaç Sinwar daha anne babasını, kardeşini ya da çocuğunu Gazze'ye gömdü?

Hamas'ın suç şebekelerinin ötesinde bir iş ya da beklentisi olmayan kaç aç ve evsiz Gazzeli şimdi intikam arzusuyla yanıp tutuşuyor? Hamas'ın gücünün kaynağı, İsrail saldırganlığına kahramanca direndiği ve Filistinlilerin çıkarlarını gerçek anlamda temsil ettiği yönündeki söylemidir.

Bu söylem bariz bir şekilde yanlıştır, ancak Hamas'ın İsrail'e bakışı tüm dünyada zemin kazanmakta ve İsrail'in en yakın müttefiki olan Amerika Birleşik Devletleri'ndeki genç seçmenler de dahil olmak üzere ülkeye yönelik siyasi desteği aşındırmaktadır. Gallup'un yakın zamanda yaptığı bir ankete göre, Netanyahu hükümeti ve İsrail'in Gazze'deki harekâtı hakkında olumlu görüşe sahip olan Amerikalıların sayısı olumsuz görüşe sahip olanlardan daha fazla. Liderlere suikast düzenlemek, temelde siyasi ve stratejik bir soruna etkili bir cevap değildir.

Bununla birlikte, Sinwar'ın ölümü bölgede şu anda devam etmekte olan olumsuz sarmalı değiştirmek için çok önemli bir fırsat sunabilir. Amerika Birleşik Devletleri, Katar ve Mısır'ın inatçı diplomatik çabalarına rağmen durum, diplomasinin önlemek için tasarlandığı bölgesel savaşa doğru tırmanıyor. Yahya Sinvar savaşın devam etmesini istiyordu ve savaşı sona erdirecek herhangi bir anlaşmanın önündeki başlıca engeldi.

Sinvar'ın öldürülmesi, Netanyahu hükümetini bölgedeki huzursuzluğu körükleyen İsrail-Hamas savaşına siyasi bir çözüm bulmaya ikna ederse arzu edilen bir siyasi sonuca yol açabilir. Bunu yapmak, Gazze'de 101 İsrailli rehinenin (hem sağ hem de ölü) geri dönmesini ve çoğu evsiz, aç ve ölümle karşı karşıya olan Gazze'deki sivillere sağlam insani yardım ulaştırılmasını sağlayacak bir anlaşmayı agresif bir şekilde takip etmek anlamına gelecektir.

Elbette asıl zorluk, artık ateşkes için müzakere edecek kimsenin kalmamış olması. Sinwar'ı öldürerek İsrail muhtemelen sadece Hamas'ı yenmek konusunda başarısız olmakla kalmadı, aynı zamanda Gazze'deki yıkıcı ve stratejik açıdan amaçsız savaşını sürdürmekten başka çaresi kalmamasını da sağladı; bu çatışma uzun vadede Filistinliler arasında Sinwar'ın istismar ettiği ve onu takip edenlerin de istismar edeceği düşmanlığı besleyecek.

Kaynak: Foreign Affairs

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede temsil edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.