Yazar: Luiz Cesar Pimentel

Çeviri: M. Hulusi Cengiz

Carioca milisleri, üst düzey bir üyesinin öldürülmesine tepki olarak Rio de Janeiro sokaklarında terör eylemleri gerçekleştirdi. Federal ordu suçla mücadele için görevlendirildi, ancak hükümetteki yolsuzluk sorunu hala büyük bir problem. Yetkililer, şiddeti kökünden çözmelidir.

Rio de Janeiro'da Şiddet ve Terör

Rio de Janeiro, bir dehşet sahnesine dönüştü. Suç örgütleri, kentin dört bir yanında hakimiyet savaşı veriyor ve milyonlarca vatandaşı baskı altında tutuyor. Geçen yıl 23 Ekim'de, Carioca milisleri (melez mafya ve yasa dışı silahlı suç örgütü )35 otobüs ve bir treni ateşe verdi, kamyonlarla yolları kapattı, yedi mahalleyi kuşattı ve yaklaşık bir milyon insana zarar verdi. Bu şiddet artık sadece kriminal bir saldırı değil, bir terör eylemidir.

Carioca milisleri, bu terör eylemini, örgütlerinin iki numaralı ismi Matheus da Silva Rezende'nin öldürülmesine misilleme olarak gerçekleştirdi. Rezende, Carioca milislerinin lideri Bonde do Zinho'nun yeğeniydi. Bu gösteri, Rio'daki kamu yetkililerine milislerin gücünü kanıtlamayı amaçlıyordu. Örgüt, şehrin yarısından fazlasına hâkim ve yaklaşık iki milyon insanı rehin tutuyor. Şiddet artmaya devam ediyor ve başkentin sadece dörtte biri bu şiddet yanlısı suçluların boyunduruğundan kurtulmuş durumda.

Brezilya devleti, yasadışı faaliyetleri bastırmak ve hukukun üstünlüğünü sağlamak zorundadır. Şehir, eyalet ve federal hükümetler, duruma müdahale etmek için bir araya geldi, ancak her biri farklı bir çözüm önerdi. Uzlaşma eksikliği sürdükçe, Rio de Janeiro şiddet yanlısı milisler tarafından terörize edilmeye devam edecek.

Hükümet Ajanları Nasıl Kanunsuzlara Dönüştü?

Brezilya'nın milis grupları (milicias) sıradan çetelerden farklıdır. Bu gruplar, hükümet ajanları ve eski ajanlardan oluşan kriminalize yapılardır. Bu milisler, başlangıçta hükümetin güvenlik personeline sunduğu sitelerde ortaya çıkmıştır. Bazı ajanlar, uyuşturucu kaçakçılarına karşı site sakinlerinin güvenliğini sağlama amacıyla ilk grupları oluşturmuştur. 2000'li yıllarda, milisler kamu hizmetlerine erişimdeki eksiklikleri bir fırsat olarak görmeye başladı. Minibüs hizmetleri sunarak mali güçlerini artırdılar ve kısa sürede başka fırsatları da değerlendirmeye başladılar. Gaz, su, elektrik, kablolu TV ve emlak hizmetleri için ücret talep ederek yasadışı bir paralel güç kurdular.

Rio’nun Bölünmesi ve Milislerin Genişlemesi

Böylece Rio, milisler ve uyuşturucu kartelleri arasında bölündü. Ancak 2014 yılında, polis kuvvetlerinden gelen beş milis komutanının sonuncusu da tutuklandı. Milis grubunun liderliği, eski uyuşturucu kaçakçısı Carlinhos Três Pontes'e geçti. Bu noktada, "Narcomilicia" olarak bilinen bir yöntemle uyuşturucu ticaretine de giriştiler.

Bu birleşme, Carioca milislerinin genişlemesi için etkili oldu. 2017 ve 2021 yılları arasında milisler, şehirde işgal ettikleri alanı iki katına çıkardı.

 GENI (Yeni Yasadışılıklar Çalışma Grubu) ve Fogo Cruzado (Çapraz Ateş) Enstitüsü tarafından yapılan en son çalışmaya göre, Rio'nun toplam toprak alanının %73'ü milisler ve uyuşturucu kartelleri tarafından işgal edilmiş durumda.

Carioca milislerinin da Silva Rezende'nin öldürülmesine karşılık misilleme yapmasının önemi de buradan gelmektedir. Bu olay, sadece grubun halef-selef çizgisi için değil, aynı zamanda da Silva Rezende'nin kaçakçılar ve milisler arasındaki pazarlık bağlantısı olması nedeniyle de kritikti.

Yasal Otoritenin Önüne Geçen Cezai Kontrol

Narcomilicia ile suç gücü, yasal otoriteyi göz ardı ederek fiili yasama, yargı ve yürütme gücü haline gelmiştir. Kentte bu tür suçlarla mücadelede uzmanlaşmış tek bir polis karakolu, Organize Suç Eylemlerini Bastırma Polis Karakolu (DRACO), bu durumda etkili olamıyor. Bu karakolda sadece 40 polis memuru görev yapmaktadır.

Ancak suç kontrolünün artmasına yol açan sadece kaynak eksikliği değildir. Yasal güçler bile hukuk dışına çıktığında, milis gücünün hakimiyeti sürpriz değildir. Vali Wilson Witzel'in 2019 yılında Kamu Güvenliği Sekreterliği'ni (SSP) lağvetmesinden bu yana, şiddet sorunu Sivil Polisin sorumluluğunda kalmıştır. SSP'nin ortadan kalkmasıyla birlikte polis güçleri, devlet politikalarını takip etmek zorunda kalmadan kendi başlarına hareket etmeye başlamıştır. Bu senaryo, milis gruplarında ikinci bir patlamaya yol açtı ve milisler iktidarın tüm alanlarına sızdı.

Şiddete Karşı Şiddet ve Polis Yolsuzluğu ile Mücadele

Bu açık bağlantıya rağmen, Adalet ve Kamu Güvenliği Bakanı Flavio Dino, Başkan Lula da Silva'ya kente federal güçlerin konuşlandırılmasını tavsiye etti. Toplam 300 Ulusal Kamu Güvenlik Gücü ajanı ve 270 federal otoyol polisi görevlendirildi. Dino, İcra Sekreteri Ricardo Cappelli, Ulusal Kamu Güvenliği Sekreteri Tadeu Alencar ve Ulusal Kuvvet Komutanı Fernando Alencar de Medeiros'u eyalete gönderdi.

Rio Valisi Cláudio Castro ile yaptığı görüşmenin ardından Cappelli, kara para aklamayı araştırmak ve "suç örgütlerini mali açıdan boğmak ve saldırı potansiyellerini azaltmak" için bir grup oluşturulduğunu duyurdu. Cappelli'ye göre, Federal Polisin istihbarat çalışmalarını genişletmek odak noktasıdır. Ayrıca, hükümet Federal Polis ve Ulusal Güç'ün şehir sınırları içindeki varlığını genişletmeye devam edecektir.

Flavio Dino, "Rio ve diğer eyaletlerdeki gruplar arasındaki bağlantıları araştıran Ulusal Kamu Güvenliği Sekreterliği liderliğindeki bir grupla birlikte personel sayısını arttırdık" dedi. Dino federal müdahaleyi reddetti ancak bu durum, bakanlığının Adalet ve Kamu Güvenliği arasında bölünmesi yönündeki görüşleri güçlendirdi. Açıkça görülüyor ki federal hükümet, artan askeri varlığın Rio sokaklarındaki şiddeti durduracağına inanıyor. Ancak GENI gibi veri grupları farklı düşünüyor.

Daniel Hirata, şiddetle ilgili olarak veriye dayalı planlama öneriyor: "Sadece baskıcı değil düzenleyici bir şekilde çalışmalı, suç grupları ve politikacılar arasındaki bağlantıları araştırmalıyız ki suçla mücadele etmesi gerekenler suç tarafından seçilmesin. Sadece baskıcı eylemler suç şebekelerinin dağıtılmasında kötü sonuçlar doğurur."

Siyaset bilimci Emmanuel Nunes de aynı fikirde. "Açık polislik, bölgenin sosyal profilinden bağımsız olarak aynı varlığa sahip olmalıdır" diyor. "Son olarak, paramiliter gruplarla ilişkisi olanların soruşturulması ve cezalandırılması. Sivil ve Federal Polisin rolü bu sürecin merkezinde yer almaktadır."

Rio de Janeiro, şiddetle kaynağında yüzleşmeye odaklanmalıdır. Dino ve Cappelli'nin önerdiği gibi şiddetle mücadele etmek, milisler birden fazla iktidar alanına nüfuz etmişken işe yaramayacaktır. Şehir, ancak hükümet yolsuzluk sorunuyla yüzleştiğinde şiddetle mücadelede ilerleme kaydedecektir.

Kaynak: www.fairobserver.com

Luiz Cesar Pimentel: Brezilya'nın ikinci büyük dergisi olan haftalık Istoé dergisinin yöneticisidir. Asya'da uluslararası muhabir olarak çalıştı. Luiz ayrıca iletişim alanında yedi kitap yazmıştır. Florida'daki Poynter Enstitüsü'nden uluslararası gazetecilik ve California Üniversitesi, Berkeley'den iletişim için yapay zeka alanında yüksek lisans derecelerine sahiptir.

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede temsil edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.