Fransa ve Almanya’da emekli askerlerin bir anda harekete geçip darbe çığırtkanlığı yapmasını nasıl yorumlamalıyız? Bu olayların arka planında ne var? ABD; Almanya, Fransa ve İtalya'yı Rusya ile ekonomik ve ticari ilişkileri sınırlandırmaya çağırıyor. ABD’nin bu tutumuyla bahsi geçen ülkelerdeki emekli askerlerin darbe çağrısında bulunması arasında bir bağlantı var mı? Aslında tüm bu sorulara evet demek mümkün. Hatta ABD Rusya’ya daha büyük hamleyi eski Sovyet toprakları olan, Sovyetlerin dağılması ile bağımsızlığını elde eden ülkelerde yapmayı planlıyor; bir nevi Rusya’nın kendi arka bahçesi olarak gördüğü yerlerde.
ABD ile Rusya arasındaki gerginlik ve "Yaşlı kıta"’daki yüksek sosyo-politik gerilimler, yeni bir dünya düzeninin ilk işareti olarak görülüyor.
Gerçek şu ki, Avrupanın en etkili ülkelerinde ayaklanmaların kendiliğinden, halkın iradesi ile ortaya çıktığını söylemek kulağa pek de inandırıcı gelmiyor. Başka bir deyişle, siyasi irade merkezlerinin dışındaki merkezlerin Avrupa'yı "karıştırmak" ile ilgilenebileceği göz ardı edilemez.
2018 yılında Fransa’da sarı yeleklilerin ayaklanmasından hemen önce Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron Avrupa Ordusu’ndan bahsediyordu. ABD Başkanı Donald Trump Macron'un ortaya attığı Avrupa Ordusu fikrini, "I. ve II. dünya savaşlarında Avrupa'ya saldıran Almanya olmuştu. Fransa o zaman ne yapmıştı? ABD kurtarıcı olarak çıkagelmeden önce Paris'te Almanca öğrenmeye başlamışlardı. Ya NATO'ya ödersiniz ya ödemezsiniz!" sözleri ile eleştirmişti. Hatta Trump'ın, kendi kampanya sloganını Fransa'ya uyarlayarak, "Fransa'yı yeniden büyük yapalım!" şeklindeki sözleri de dikkatleri çekmişti. Trump’ın bu sözlerinin Fransa ve Avrupa’ya yönelik tehdit olarak algılanması gerektiğini söyleyenler vardı. Haksız sayılmazlardı. O zaman verilen mesaj “Avrupa Ordusu fikrini askıya alın” ise bugünün mesajı da “Rusya ile aramızda çıkacak büyük krizde ekonomik yaptırımlarımızı destekleyin, Rusya ile olan başta ekonomik ilişkilerinizi son derece kısıtlandırın” olarak düşünülebilir. Fransız yönetimi zaman zaman Putin politikalarını eleştirmiş olsa da Fransa-Rusya ticari-ekonomik ilişkilerin en üst düzeyde devam ettirilmesinden yana. Aynı şekilde Almanya Başbakanı Angela Merkel’in tutumu da Rusya’dan yana. Rusya ile aralarındaki enerji politikalarının alternatifi olmadığının farkında olan Merkel, Rusya ile herhangi bir soruna kapı açmak istemiyor. Pandemi döneminde Rusya’nın ‘sıcak’ elini sırtında hisseden İtalya’nın ise ABD’den gelen teklife sıcak bakacağını beklememek gerekir.
ABD, Avrupa’dan Rusya’ya yeni ekonomik kapılar açmamasını talep ediyor. Aynı zamanda bir şekilde Rusya’nın güdümünde olan ülkelerdeki Rusya aleyhine gelişmeleri destekliyor ve yardım mesajı veriyor. Birkaç yerden Rusya’yı ablukaya almaya çalışan ABD ne kadar başarılı olur bilinmez ama her iki tarafın Çin faktörünü unutmaması gerekir. Çin stratejik olarak dönem dönem her iki tarafla da iş birliği yapabilir. Ama nihayetinde her iki tarafı da rakip olarak görür ve onların zayıflamalarından yanadır.
Tüm bu olayların akabinde birkaç gün önce Rusya Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Mariya Zaharova Moskova'nın Washington'dan stratejik istikrar konularını istişare etmeye hazır olduklarına dair sinyaller aldığını belirtmiş ve kapsamlı bir diyaloğa hazır olduklarını ancak füze savunma alanındaki ulusal çıkarların ve endişelerin gözardı edildiği bir mutabakat yapmayacaklarını ifade etmişti.
Gelişmeleri anlayabilmek için Rusya ve ABD’nin görüşme sonrası takınacakları tutumlara bakmak gerekir. Tüm bunların yanında Kafkasya’da, Orta Asya’da Rusya’ya karşı olan devletlerin Amerikalıların oyununa gelmemesi, onlarla birlikte hareket edeceği takdirde başına gelecekleri iyi hesaplaması gerekiyor. Gürcistan herkes için iyi bir örnek olabilir.
Kafkasya ve Orta Asya’da yeni umut yalnız Türkiye’ye dair olmalı. Bunun farkına erken varanlar daha çok yol alacaktır.