Yazar: Shamim Chowdhury

Çeviri: M. Hulusi Cengiz

Bu ayın başlarında, Bangladeş dünyanın ilk Gen-Z ayaklanmasına sahne oldu ve bu olay tarihe geçti.

Kimse bunun gerçekleşeceğini öngörememişti. Sokak sanatı, hip-hop ve TikTok ile kendini ifade eden bu nesil, şaşırtıcı ve içgüdüsel bir başkaldırıyla 15 yıllık otokratik hükümdarı Şeyh Hasina'yı devirerek, dünyada mümkün olan her şeyin beklenmedik bir sembolü haline geldi.

Şimdi ise öğrenci protestocular yeni bir meydan okumayla karşı karşıya: Bangladeş'in hanedan yönetimi mirasını tarihe gömmek. Özellikle de on yıllardır ülkeye hâkim olan iki siyasi parti, Awami Ligi ve Bangladeş Milliyetçi Partisi'nin (BNP) hakimiyetini sona erdirmek.

Nobel Ödüllü Muhammed Yunus'un özenle seçilmiş kabinesi, bu doğrultuda atılmış önemli bir adım olarak görülüyor. İnsan hakları aktivistleri, avukatlar, çevreciler, dini liderler, azınlık temsilcileri ve hatta öğrencilerden oluşan bu kabine, yetkin, kapsayıcı ve en önemlisi tarafsız bir yapıya sahip.

Ancak öğrenciler bununla yetinmiyor. Ülkenin yenilenme ruhu hala canlı ve bu ruh, yeni bir siyasi parti kurma fikrini de beraberinde getiriyor.

Bu zor bir görev olacak gibi görünüyor. Eski muhafızlar sessizce sahneden çekilmeye niyetli değil. Her iki eski parti de yeniden güç kazanmak için çabalıyor ve Awami League'in en güçlü savunucusu, Şeyh Hasina'nın oğlu Sajeed Wazed'den başkası değil.

Wazed, bir Hint haber kanalında ailesinin “siyasetle işinin bittiğini”, Şeyh Hasina'nın “tüm yaptıklarından sonra Bangladeş halkını hayal kırıklığına uğrattığını” ve “Bangladeş halkının nankörlük ettiğini” söyleyerek agresif bir başlangıç yaptı.

Ancak kısa süre içinde tutumunu değiştirdi ve X platformunda, Awami Ligi'nin anne tarafından dedesi ve Bangladeş'in ilk lideri Şeyh Mucibur Rahman tarafından kurulan bağımsızlık partisi olarak tarihî önemini hatırlattı.

Daha da rahatsız edici olan, Bangladeş'in Hindu ve diğer azınlık gruplarına yönelik son saldırıları, sahadaki güvenilir gazeteciler ve toplum üyeleri tarafından yalanlanmasına rağmen, Hindistan'daki doğrulanmamış kaynaklardan gelen bilgilerle kışkırtmaya çalışmasıdır.

Bu arada, 15 yıldır iktidarda olmayan BNP, yolsuzluk, insan hakları ihlalleri, muhalif seslerin bastırılması ve daha kötüsüyle dolu geçmişiyle lekelenmiş durumda.

Bangladeş'in İkinci Bağımsızlığı

Nüfusun yaklaşık yüzde 28'inin 29 yaşın altında olduğu ve uzun süredir değişim özlemi çeken bir ülkede, bu lekeli partilerin cazibesi ne olabilir?

Bangladeş geçmişinden kurtulmaya çabalarken, komşu ülkeler de bu gelişmeleri yakından izliyor. Hindistan'da bazı çevrelerde, özellikle de Şeyh Hasina'nın Hindistan Başbakanı Narendra Modi ile kurduğu ve pek çok kişinin Bangladeş'i güçlü komşusunun bir uydu devleti haline getirdiğine inandığı yakın ilişkiler göz önüne alındığında, yeni Bangladeş ile ilişkilerin niteliği konusunda endişeler artıyor.

Öte yandan Pakistan'da, özellikle de Bangladeşli akranlarına hayranlıklarını ifade etmek ve ayaklanmayı destekleyen sahneleri paylaşmak için sosyal medyaya yönelen genç nüfus arasında farklı bir ruh hali hâkim.

Bangladeş'in komşularının bu gelişmeleri yakından takip etmesi şaşırtıcı değil. Bu üç ülkenin tarihleri, Hindistan ordusunun 1971'de tanklarını Dakka'ya sürerek o zamanki Doğu Pakistan'ın kaderini belirlemesinden ve Bengal halkının kurtuluşunda kilit bir rol oynamasından çok önce iç içe geçmişti.

Siyasi olarak da hanedan siyasetinin gölgesi Güney Asya'nın dört bir yanında dolaşıyor: Hindistan'da Gandhi ailesi ve Kongre Partisi, BJP tarafından geri plana itildi; Pakistan'da ise bir zamanların devleri Pakistan Halk Partisi (PPP) ve Navaz Şerif'in Pakistan Müslüman Ligi (PML-N), İmran Han'ın Pakistan Tehreek e-Insaf'ının (PTI) yükselişine rağmen kısa süre önce yeniden önem kazandı.

Tüm bunlar göz önüne alındığında, Bangladeş'in geçmişe dönme riski var mı?

Bangladeş'teki ayaklanmaya katılanların sayısı önemli olmakla birlikte, yaklaşık 120 milyon seçmene sahip bir nüfusa kıyasla oldukça küçük kalıyor.

Yerleşik siyasi partilere sadakatin derin olduğu bir ülkede, Awami Ligi ve BNP'ye olan desteğin geniş kesimlerde devam etmesi muhtemeldir. Her iki parti de bugün seçim yapılsa bunun sandıklara yansıyacağını biliyor.

Belki de bu nedenle, Yunus'un geçici hükümetinin seçimler yapılmadan önce bir süre daha, hatta birkaç yıl daha görevde kalabileceğine dair söylentiler dolaşıyor.

Eğer öyleyse, bu kötü bir şey olmayabilir. Sandık başına gitmek, eski partilerden birinin, doğrudan olmasa bile, bir iktidar koalisyonunun parçası olarak kontrolü yeniden ele geçirmesiyle sonuçlanabilir- bu, birbirleriyle bile olsa.

Yine de her ne olursa olsun, yeni ve gerçekten temsil gücüne sahip bir parti ortaya çıkmalıdır- hem de en kısa zamanda.

Bangladeş'in geleceği buna bağlı. Ülke bunu son aylarda Hasina'nın güçleri tarafından öldürülen yüzlerce insana, yıllarca baskıya katlananlara ve değişim için her şeyi göze alan cesur öğrencilere borçlu.

Bu yeni parti açık ara kazanamasa bile, makul bir muhalefet olarak yeterli ivmeyi kazanabilir ve böylece hesap verebilirlik ve demokratik süreçler için bir güvence sağlayabilir.

Bangladeş bilinmeyen bir bölgeye girdi. Son ayaklanma, sadece komşular için değil, dünyadaki birçok ulus için de bir umut ışığı olarak görülmelidir.

Yeni bir Bangladeş inşa etmek zor bir görev olacak, ancak bunu başarabilecek bir nesil varsa, o da Gen-Z'dir.

Kaynak: The New Arab

*İçerik orijinal haline bağlı kalınarak çevrilmiştir. Makalede temsil edilen görüşlerin sorumluluğu yazara aittir, söz konusu yazı ve görüşler Hamaset'in editoryal politikasını yansıtmayabilir.