Srebrenica'da Boşnak halkına karşı yapılan soykırım yalnızca iki üç gün sürmedi, soykırım niyetinin uygulanması yaklaşık 300 yıl sürdü. Tarihi belgeler ve diğer gerçekler, Boşnaklara yönelik zulmün 17. yüzyılın sonunda başladığını açıkça göstermektedir. Büyük Sırp Devleti'nin vizyonu ve Müslüman Boşnaklara yönelik nefret, ilk olarak Petar Petrović Njegoš’un "Gorski vijenac" adlı eserinde sunuldu. Büyük Sırp Devleti’nin kuruluş ilkeleri "Müslümanların üçte birini vaftiz etmek, üçte birini yerinden etmek ve üçte birini öldürmek" idi. 1689'da Sırp ve Habsburg orduları,Balkanlar'ın en gelişmiş şehirlerinden biri olan Novi Pazar’ı yaktı. Yaş ve cinsiyet farkı gözetmeksizin tüm nüfusu öldürdüler. O günden bu yana Boşnakların hayatı kâbusa döndü.

Istraga Poturica: Türkleşenlerin İmha Edilmesi

Balkanlar'ın Osmanlı tarafından fethedilmesi ile Boşnaklar İslam'ı benimsemiştir. İslam onların hayatlarına ışık ve barış getirmiştir. Ortodokslar ise Boşnaklara iğrenme ve küçümseme ile baktılar. İslam’ı benimsedikleri için Boşnakları Bosna Hersek'te yabancı olarak gördüler ve onlara "Türk" dediler. Bosna ve Sancak'taki Boşnakları tahliye veya öldürmeye yönelik her Sırp eylemine "Bu Türklerden intikam almaktır" sözleri eşlik ediyordu.

18. yüzyılın başlarında, merkezi Cetinje'de bulunan eski Karadağ bölgesinde Noel arifesinde Boşnak Müslümanlara karşı soykırım işlendi. Daha sonra piskopos olan, en büyük kilise ileri gelen ve şair Petar Petrović Njegoš’un kaleme aldığı "Istraga Poturica” gerçekleştirildi. Bu, imha veya modern sözlükte etnik temizlik anlamına geliyordu. (Istraga Poturica Türkçe’de “Türkleşenlerin İmha Edilmesi” şeklinde adlandırılmaktadır.)

Sjenica: Sancak Bölgesinin İlk Srebrenica’sı

Bugün birçok kişi Sjenica'nın ilk Srebrenica olduğunu söylüyor. Orada yaşananlar Srebrenica'da olanlara çok benziyor. Kalede hapsedilmiş siviller vardı, Karadjordje onlara dokunmayacağına dair söz verdi fakat kalenin kapısını açıldıktan sonra hepsi öldürüldü. Tarihçi Antonije Protiç, Boşnakların öldürülmesinin yanı sıra kafalarının da kesildiğini belirtiyor. Boşnaklar kılıçtan geçirildi ve sonra kesilen başları Bosna yolunda sıraya dizildi. Tarihi veriler, o zaman 3.000 Boşnak'ın öldürüldüğünü gösteriyor. Bu sayı, Sjenica gibi bir kasaba için nüfusun neredeyse tamamı anlamına geliyor.

Sınır Dışı Edilen Boşnaklara Dair Tüm İzler Silindi

1884'te Ilija Garašanin, Sırp prensliğinin "Çizimler" adlı bir siyaset programını yayınladı. Prensipleri Sırp devletinin Boşnakların aleyhine genişlemesine dayanıyordu.

26 Temmuz 1858'de Kolaşin'de Karadağlılar iğrenç bir suç işlediler. 600'den fazla Kolaşin Boşnak kendi evlerinde yakıldı. Annemin ataları önce Prijepolje'ye sonra da Bosna'ya taşınarak ölümden kurtulmayı başardılar.

Bunlar Boşnakların evlerinden tahliye edilmesinden ve sınır dışı edilmesinden önceki olaylardan sadece birkaçı. Daha sonra camileri ve kabirleri yıkılıp sürülmüştür. Bugün buralarda Boşnak Müslümanların yaşadığına dair belgelerden başka hiçbir iz yoktur.

1995’e Kadar Doğu Ve Kuzey Bosna’da Birçok Yerde Soykırım Uygulandı

1992-1995 savaşında Bosna-Hersek'te de aynısı yapılmaya çalışıldı. 600'den fazla cami yıkıldı ve bir o kadarı da yıkılacak duruma getirildi. Camilerin çoğu, büyük miktarlarda patlayıcı yerleştirilerek sistematik olarak tahrip edildi. Molozları çevredeki çöplüklere götürüldü.

Bosna-Hersek'te 29 Şubat ve 1 Mart 1992'de vatandaşların %63’ünün Bosna-Hersek'in bağımsızlığına oy verdiği bir referandum yapıldı. Bundan hemen sonra, eski Yugoslav Halk Ordusu'nun yardımıyla bir Sırp iç ayaklanması başladı. Ayaklanmayı Nisan 1992'de Bosna-Hersek Cumhuriyeti'ne yönelik saldırı izledi ve Saraybosna kuşatması başladı. Sonra kıyamet koptu. 1995'e gelindiğinde, soykırım doğu ve kuzey Bosna'da daha küçük ölçekte ve daha az yoğunlukta zaten uygulanmıştı. Batı bununla ilgilenmedi.

Srebrenica, Zepa ve Goražde için "Güvenli Bölgeler" İlanı

16 Nisan 1993'te BM Güvenlik Konseyi, 819 sayılı Kararı kabul etti. "Tüm taraflar ve ilgili diğer kişiler, Srebrenica ve çevresini, silahla saldırıya uğramayacak veya başka herhangi bir düşmanlık eylemine maruz kalmayacak güvenli bir bölge olarak görmeli" şeklinde bir açıklama yapıldı. Aynı zamanda, Zepa ve Goražde adlı iki yerleşim bölgesi daha BM koruması altına alındı. Birleşmiş Milletler Koruma Gücü (UNPROFOR) birliklerinin ilk grubu 18 Nisan 1993'te Srebrenitca'ya ulaştı.

Yerleşim bölgesini çevreleyen Sırp kuvvetleri genellikle disiplinli ve iyi silahlanmış olarak kabul edildi. Sırp Cumhuriyeti Ordusu toprak esasına göre örgütlenmişti ve Srebrenica, Drina Kolordusu'nun kontrolü altındaki bölgeye aitti. Drina Kolordusu'nun üç tugayından 1.000 ila 2.000 asker yerleşim bölgesi çevresinde konuşlandırıldı ve bu kuvvetler tanklar, zırhlı araçlar, topçu silahları ve havanlarla donatıldı.

Enklavda kalan Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu (Armija Republike Bosne i Hercegovine) birimi, yani 28. Tümen, ne iyi organize edilmiş ne de iyi donanımlıydı. Sağlam bir komuta yapısı yoktu ve iletişim sistemi eksikliği vardı, bazı Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu askerlerinin eski av tüfekleri vardı bazılarının ise hiç silahı yoktu. Askerlerin sadece birkaçının gerçek üniforması vardı.

Soykırım: Hiçbir Şey Sırpların Savunmasız "Güvenli Bölgeye" Girmesini Engelleyemedi

Temmuz 1995'te Srebrenitsa'da olanlar, 1992'de kabul edilen iki belgede yayınlandı ve sonraki yıllarda yavaş yavaş uygulandı.16 Mayıs 1992'de düzenlenen 14. oturumunda, Bosna Hersek Sırp Cumhuriyeti Meclisi, Sırp halkının altı stratejik hedefini kabul etti. 3 numaralı stratejik hedef, "Sırp devletlerini ayıran bir sınır olarak Drina nehrinin ortadan kaldırılmasını gerektiriyordu: Sırbistan Cumhuriyeti ve Sırp Cumhuriyeti.

19 Kasım 1992'de Sırp Cumhuriyeti Ordusu (Vojska Republike Srpske) Genelkurmay Komutanı General Ratko Mladiç, üçüncü stratejik hedefe nasıl ulaşılacağını tanımlayan 4 No'lu Direktif’i imzaladı: “Düşmana mümkün olduğunca çok kayıp verdirin ve onu Doğu Bosna'daki Goražde’den ayrılmaya zorlayın.”

4 No'lu Direktif’in uygulanmasına ilişkin askeri eylemler, 1992/93 kışında 3 No'lu stratejik hedefe ulaşma çabasını gösterir. Drina nehri vadisindeki etnik olarak temizlenmiş Müslüman yerleşim yerlerinin on binlerce sakini; Srebrenica, Zepa ve Goražde yerleşim bölgelerine sığındı. Yaklaşık 40.000 mültecinin sığındığı Srebrenica yerleşim bölgesinde dörtnala ilerleyen bir insani felaketle karşı karşıya kalan BM Güvenlik Konseyi, 16 Nisan 1993'te 819 sayılı Kararı kabul ederek Srebrenica'yı Bosna-Hersek'teki ilk "güvenli bölge" ilan etti.

8 Mart 1995'te Sırp Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Radovan Karadzic, "Srebrenica ve Zepa'daki yerlilerin hayatta kalması için tam bir güvensizlik, hoşgörüsüzlük ve umutsuzluk koşullarının yaratılmasını" emreden 7 No'lu Direktif’i imzaladı.

6 Temmuz 1995'te, Sırp Cumhuriyeti Ordusu Drina Kolordusu komutanı, Srebrenica'ya saldırmak üzere “Krivaja '95 Operasyonu” kod adı ile bir emir yayınladı. Hem Bosna Hersek Cumhuriyeti Ordusu’ndan hem de yerleşim bölgesindeki Hollanda taburundan ve NATO havacılığından ciddi bir direniş olmadığı için, Mladiç'in güçleri 10 Temmuz'da Srebrenica'ya yaklaştı. Hiçbir şey onları savunmasız "güvenli bölgeye" girmekten alıkoyamadı.