“Astana” kelimesi Azerbaycan Türkçesinde “giriş, bir yere girmeye hazırlanmak” manasında sıkça kullanılmaktadır. Başlıkta da görüldüğü gibi bu yazıda Kazakistan’ın yeni bir sürece başladığını ifade etmekteyiz.
“HATALARIMIZDAN VAZGEÇİYORUZ”
Kazak yetkililer de sık sık yeni döneme vurgu yapmak için “eskiden birçok hata yaptık, şimdi o hatalarımızdan vazgeçiyoruz” diyorlar. Bu tutum ne kadar doğru ne kadar yanlış olduğu tartışılıyor. Elbette sürecin getirdiği zorluklar zemininde mevcut hatalarda mutabık olabiliriz ama “her şey yanlıştı” tutumunu sergilemek başlı başına bir hataya yol açmaktır.
KAZAKİSTAN SINAVLARLA DOLU BİR YIL GEÇİRDİ
2022, Kazakistan için yoğundu ve sınavlarla dolu bir yıldı. Ocak ayında yapılan protestolar Kazak yöneticiler için beklenmedik olaylardı. İster olayları devam ettiği günlerde isterse de sonraki dönemde yetkililer değişim yönünde mesajlar vermeye başladılar. Nitekim bir referanduma gidileceği, referandumun sonucunda da halkla hükümet arasındaki bariyerlerin ortadan kalkmasının başlangıçı olacağı yönünde açıklamalar geldi.
YÖNETİM SÖZÜNÜ TUTTU
Kazak yönetimi sözünü tuttu ve referandumu yaptılar. Geçtiğimiz hafta anayasa değişikliği için halk sandık başındaydı. Toplam 56 değişikliği 33 maddede oylayan halk, seçimlerden daha çok oya sunulan maddelerin uygulamada kendisini nasıl göstereceği konusuyla ilgilendi. Bölgeyi takip edenlerin de bileceği üzre Kazakistan, tarihinin üçüncü referandumuna gitti. Fakat bu son referandum fikri içeriği açısından diğerlerinden farklı bir oylamaydı.
KATILIM YÜZDE 69
Sonuç itibarıyla seçimler yapıldı ve Kazakistan Merkez Seçim Komisyonu başkanı Nurlan Abdirov, 6 Haziran sabahı ön sonuçların elektronik kopyalarını göstererek, tüm sandıkların kapatılmasının ardından katılımın %68,6 olduğunu söyledi. Abdirov yaptığı açıklamada ülkede ve yurtdışında kurulan toplam 10.012 sandıkta sayım işlemlerinin yapıldığını belirtti.
YÜZDE 77 “EVET” DEDİ
11.734.642 seçmenden 7.986.293'ü oy kullanmış. Seçmenin yüzde 77,18'i anayasa değişikliklerine “evet” yanıtını verirken, yüzde 18,66'sı ise “hayır” dedi. Geçersiz oylar yüzde 2,5 oranında. Aslında seçmenlerin hangi bölgelerde nasıl oy kullandığına bakarak da bazı çıkarsamalar yapılabilir fakat buna değinmeyeceğiz.
“TOKAYEV’İN ZAFERİ”
Rusça yayın yapan Batı yanlısı medya Kazakistan referandumuyla ilgili olarak Kasım Cömert Tokayev ve Nursultan Nazarbayev üzerinde yoğunlaşıyor. Bu çevreler Ocak ayında yaşanan olaylarla birlikte seçime giden süreci ve seçim sonuçlarını Tokayev’in zaferi olarak yorumluyor.
NAZARBAYEV’E İLİŞKİN KANUN YÜRÜRLÜKTEN KALKACAK
Batı yanlısı medyaya göre yapılacak değişiklikler kapsamında kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in anayasal statüsünü düzenleyen (Elbaşı) Birinci Cumhurbaşkanı'na ilişkin kanun da yürürlükten kalkacak. Bilindiği gibi Nazarbayev, Kazakistan’ı 28 yıl yönettikten sonra 2019 Mart’ında görevinden istifa etmişti.
KİTABINDA NAZARBAYEV’İN HAYATINI ANLATMIŞTI
Kasım Cömert Tokayev daha birkaç yıl önce iktidara geldiğinde, “Tarih Yapan Adam” adlı kitabında Kazakistan’ın Kurucu Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev’in hayatını ve devlet adamlığını anlatmıştı. Nursultan Nazarbayev kısa bir zamanda Kazakistan’ı bir dünya markası hâline getirmişti ve bu başarıda Tokayev de aktif roller üstlenmişti. Tarihî gerçeklere dayanan “Tarih Yapan Adam” kitabı, her şeyden önce bir ders kitabı niteliği taşımaktaydı tüm gençliğin okuması isteniyordu.
“YENİ KAZAKİSTAN” SÖYLEMİ NASIL ORTAYA ÇIKTI?
Peki, ne oldu da tarih yapan adamın hatalarından imtina ederek “Yeni Kazakistan” söylemi ortaya çıktı? Tokayev, Ocak ayında yaşananların Nazarbayev’e yakın çevreler tarafından organize edildiğini ve kendisinin yıpratılmak istendiğini mi düşünüyor? Bu soruların cevabını önümüzde zaman diliminde daha iyi göreceğiz.
Ulaştığımız yerel kaynaklar ve yakın çevremizden görüştüğümüz kişiler ortak bir kanaat olarak “belirsizlik” durumundan bahsediyor. Buna rağmen Kazakistan’ın geleceğiyle ilgili olarak umutlu sözler de sarf ediliyor. Fakat yine de daha fazla bilgiye ihtiyaç olduğu da özellikle vurgulanıyor.
GORBAÇOV’UN SİYASETİNE BENZETİLİYOR
Görünüşe göre Kazakistan daha liberal politikaları benimsemektedir. Uluslararası projelerde transit rolünü oynayacak Kazakistan’ın güçlü yönetim anlayışında zayıflama olup olmayacağı da merak edilen konular arasındadır. Hatta Kazakistan’da yaşanan gelişmeleri Gorbaçov’un Glasnost ile Perestroyka siyasetine benzetenler de az değildir. Bu benzetmelerin olumlu bir bakış açsıyla yapılmadığını söyleyebilirim. Kazakistan’ın benzer bir sonuç yaşamasını istemek doğru olmaz. Kazakistan gibi stratejik açıdan çok değerli ve jeopolitik önemi gittikçe artan, Türk dünyasının vazgeçilmez ülkesinde yaşananları yakından takip etmemiz gerekiyor.